Sau khi có dư luận về tình trạng thiếu chính xác, thiếu khách quan trong công tác xét tái định cư, thu hồi đất và bồi thường thiệt hại công trình đường Mậu Thân - Sân bay Trà Nóc, đầu tháng 10-2008, ông Nguyễn Văn Bê, Chánh Thanh tra TP Cần Thơ, đã quyết định thành lập Đoàn thanh tra tại Trung tâm Phát triển Quỹ đất (TTPTQĐ) TP Cần Thơ. Quá trình thanh tra đã phát hiện nhiều sai phạm như: nhiều hồ sơ kiểm định bị tẩy xóa, sửa chữa, nhất là phần kiểm định về nhà và vật kiến trúc; nhiều hộ có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) được chuyển nhượng, chuyển mục đích và xây dựng nhà ở sau khi có quyết định qui hoạch... Hậu quả, một số hộ đã nhận tiền bồi hoàn không chính xác, nay phải thu hồi. Điều đáng nói là việc làm sai trái này ảnh hưởng lớn đến lòng tin về sự công bằng, dân chủ về các chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước đối với công tác qui hoạch cũng như sự nhiệt tình hưởng ứng của người dân trong việc giao đất thực hiện các dự án, công trình trên địa bàn TP Cần Thơ.
KIỂM ĐỊNH NHIỀU SAI SÓT
Qua làm rõ của Đoàn thanh tra thì công trình đường Mậu Thân - Sân bay Trà Nóc có 879 hồ sơ được TTPTQĐ-TP Cần Thơ hoàn thành kiểm định. Nhưng qua kiểm tra thực tế thì rất nhiều hồ sơ kiểm định bị tẩy xóa, cạo sửa, nhất là phần kiểm định về nhà ở, vật kiến trúc. Một số bản vẽ nhà, vật kiến trúc chưa thể hiện chi tiết, rõ ràng; ghi nhận thông tin về nguồn gốc nhà, đất không chính xác. Nhiều hộ khai xây nhà có phép nhưng trong hồ sơ bồi thường thiệt hại thì không hề có giấy phép xây dựng kèm theo, như hộ: Cao Minh Hải, ở phường An Thới; Ngô Ngọc Mười, ở phường An Hòa. Trớ trêu hơn như hộ bà Phạm Thị Lan Anh, ở phường An Hòa, hồ sơ ghi nhà bà được xây dựng năm 1998, trên phần đất của bà Vóc nhưng khi Đoàn thanh tra thẩm định thì năm 1998, bà Lan Anh chỉ mới 15 tuổi (?). Nhiều trường hợp kiểm định thiếu chính xác, dẫn đến khiếu kiện. Như trường hợp bà Võ Thị Lang, chủ căn nhà 1b, 1c ở phường An Hòa. Lúc đầu thể hiện trên bản kiểm định các căn nhà của bà Lang xây dựng tháng 7-2005 (tức xây dựng sau ngày 1-7-2004, ngày công bố qui hoạch) và biên bản họp xét tính pháp lý cũng thể hiện như thế nên cán bộ TTPTQĐ-TP đề nghị không bồi thường. Sau đó thì hồ sơ này vẫn được áp giá bồi thường 100% giá trị các căn nhà. Khi dư luận thắc mắc đặt vấn đề thì TTPTQĐ-TP đưa ra bảng giải trình, lý giải do “xác định nhầm” thời gian xây nhà của bà Lang, qua kiểm tra lại thì 2 căn nhà 1b, 1c của bà Lang xây dựng từ năm 1995, đến năm 2005, nhà 1c có sửa chữa chút ít nên trường hợp bà Lang được giải quyết bồi hoàn 100% giá trị hai căn nhà.
THIẾU TÍNH PHÁP LÝ... VẪN XÉT BỒI HOÀN
Quá trình xem xét, xác nhận hồ sơ để bồi hoàn cho các hộ có nhà, đất trong công trình qui hoạch được thực hiện rất sơ sài, chiếu lệ. Đoàn thanh tra phát hiện hồ sơ của ông Đào Văn Thắng và ông Phạm Hữu Trí, ở phường An Thới không được cả Hội đồng xem xét tính pháp lý theo qui định mà trong hồ sơ chỉ có chữ ký của kỹ sư Mai Trung Tín, Tổ chuyên viên và xác nhận của bà Phan Thị Nguyệt, Chủ tịch UBND phường An Thới. Trong hồ sơ của ông Phạm Hữu Trí, ghi nguồn gốc nhà: Cất nhà trên đất của con rể Cao Minh Hải; về nguồn gốc đất thì cán bộ TTPTQĐ-TP ghi ông Phạm Hữu Trí không có GCNQSDĐ nhưng thực tế trong hồ sơ lại cập nhật GCNQSDĐ số H00530/AT mang tên ông Phạm Văn Trí với diện tích 60m2. Sau đó, hộ ông Phạm Hữu Trí được nhận tiền bồi thường nhà. Dư luận thắc mắc: Vì sao có sự nhập nhằng, lộn xộn trong hồ sơ xét bồi hoàn như thế? Ông Phạm Hữu Trí và Phạm Văn Trí có phải cùng một người? Nếu là một thì TTPTQĐ-TP phải xem xét, làm rõ để giải quyết bồi hoàn phần đất cho ông Phạm Hữu Trí; còn không phải thì cập nhật GCNQSDĐ mang tên ông Phạm Hữu Trí vào làm gì? Còn hộ bà Đỗ Thị Tuyết, ở phường An Hòa, thể hiện nhà xây dựng tháng 11-2004, có GCNQSDĐ cấp tháng 11-2004 (tức xây nhà sau ngày công bố qui hoạch: 1-7-2004) trên đất trồng cây lâu năm nhưng cán bộ TTPTQĐ-TP vẫn áp giá bồi thường 100% giá trị nhà, vật kiến trúc cho bà Tuyết (!).
Qua làm rõ của Đoàn thanh tra phát hiện rất nhiều hồ sơ bồi hoàn thiếu căn cứ pháp lý, với nhiều GCNQSDĐ được chuyển nhượng, chuyển mục đích và xây dựng nhà ở sau ngày có quyết định qui hoạch đất và hợp đồng đo đạc, cắm mốc phục vụ công tác giải phóng mặt bằng công trình đường Mậu Thân - Sân bay Trà Nóc. Các hộ được nhận tiền bồi hoàn không đúng qui định, bao gồm: Lê Thị Nhỏ, Nguyễn Hồng Hưng, Bùi Quang Hòa, Vũ Xuân Thủy, Phạm Hữu Trí, Lê Thị Mộng Tuyền, Lê Thị Mộng Thu, Phạm Thị Lan Anh.
ÁP GIÁ BỒI THƯỜNG KHÔNG CHÍNH XÁC
Do công tác kiểm kê, kiểm định chưa rõ ràng, nhiều chỗ cạo sửa, tẩy xóa; biên bản xét thiếu chứng cứ pháp lý nên khi TTPTQĐ-TP áp giá bồi thường thiệt hại cho các hộ không chính xác, vừa dẫn đến thiệt hại cho Nhà nước, nhưng lại gây tranh cãi, khiếu kiện trong dân (đã có 38 trường hợp khiếu kiện đối với công trình này). Trường hợp của bà Đỗ Thị Tuyết (đã nói ở phần trên) xây nhà trên đất vườn, sau ngày công bố qui hoạch vẫn được bồi hoàn 100% giá trị nhà, vật kiến trúc, khiến nhiều hộ dân rất bất bình. Hay trường hợp của ông Lê Văn Song, thể hiện trên hồ sơ bị thu hồi 17,2m2 đất ở đô thị, nhưng thực tế trên bản đồ tuyến thì đó là đất vỉa hè và ông Song cũng không hề có GCNQSDĐ nhưng lại được áp giá bồi thường 100% giá trị đất.
Công tác xét và bố trí định cư cho các hộ cũng chưa chính xác, khách quan. Qua làm rõ trong tổng số 342 hộ dân được xét tái định cư, Đoàn thanh tra phát hiện nhiều hộ bị thu hồi đất nông nghiệp với diện tích nhỏ, hộ khẩu nằm ngoài dự án, còn chỗ ở nơi khác mà vẫn được xét bố trí nền và mua nền tái định cư.
AI CHỊU TRÁCH NHIỆM NHỮNG SAI PHẠM?
Dư luận đặt vấn đề: Chỉ với một công trình đường Mậu Thân - Sân bay Trà Nóc, liên quan vài trăm hộ dân trong vùng qui hoạch, mà TTPTQĐ-TP Cần Thơ đã gây ra hàng loạt sai phạm như thế, còn những công trình khác thì sao? Việc tẩy xóa, cạo sửa hồ sơ xem xét bồi hoàn - là hồ sơ có tính pháp lý cao - là do trình độ nghiệp vụ non kém hay có động cơ gì khác? Vì sao cán bộ TTPTQĐ-TP không thể phân biệt trường hợp xây nhà không phép với có phép; nhầm lẫn khi thẩm định thời gian xây nhà trước hay sau ngày công bố qui hoạch; kể cả nhầm lẫn trong áp giá bồi hoàn, xét tái định cư? Ai hưởng lợi trong những sai sót, nhầm lẫn đó? Dĩ nhiên là Nhà nước bị thiệt hại nghiêm trọng, một số hộ gian dối, không trung thực có lợi. Còn cán bộ TTPTQĐ-TP thì sao, bị xử lý như thế nào? Những sai sót này rõ ràng thuộc về TTPTQĐ-TP, đơn vị chịu trách nhiệm thẩm định, kiểm định, tính giá trị đối với tài sản được xem xét bồi hoàn trong vùng dự án qui hoạch. Tuy Đoàn thanh tra chưa làm rõ có hay không tiêu cực trong công tác kiểm định, xem xét tính pháp lý, việc tính giá trị bồi hoàn và xét tái định cư cho các hộ trong công trình đường Mậu Thân - Sân bay Trà Nóc, nhưng qua hàng loạt sai phạm được phát hiện, cho thấy có dấu hiệu không bình thường, không chỉ liên quan đến cán bộ - nhân viên TTPTQĐ-TP Cần Thơ. Trong các hồ sơ được nhận tiền bồi hoàn sai, còn có sự tham gia của cán bộ ở các bộ phận, đơn vị. Cụ thể, Phòng Quản lý Đô thị quận Ninh Kiều và quận Bình Thủy thiếu kiểm tra, xử lý để các hộ dân trong vùng dự án qui hoạch tùy tiện cất nhà không phép. Phòng Tài nguyên - Môi trường quận Ninh Kiều và Bình Thủy thiếu trách nhiệm trong quản lý và tham mưu cho UBND quận cho phép chuyển nhượng đất, chuyển mục đích sử dụng đất, ở những nơi đã được qui hoạch. UBND phường, cán bộ địa chính, cán bộ quản lý đô thị của các phường: Long Hòa, An Hòa, Bình Thủy, An Thới đã tiếp tay xác nhận hồ sơ chuyển nhượng và chuyển mục đích sử dụng đất, xây dựng nhà ở cho các hộ không trung thực, để chiếm đoạt tiền bồi hoàn của Nhà nước.
Hiện nay, sau khi có kết luận của Đoàn thanh tra, Thanh tra TP Cần Thơ kiến nghị thu hồi số tiền bồi thường đã chi sai cho hộ bà Đỗ Thị Tuyết và ông Lê Văn Song, ngụ đường Mậu Thân, phường An Hòa, quận Ninh Kiêu. Đồng thời yêu cầu TTPTQĐ-TP Cần Thơ, UBND quận Ninh Kiều, UBND quận Bình Thủy phải kiểm điểm nghiêm túc đối với các tập thể và cá nhân sai phạm.
Qua vụ việc này, dư luận mong muốn cơ quan chức năng làm rõ động cơ và trách nhiệm cá nhân, đơn vị sai phạm và có biện pháp xử lý thích đáng. Qua đó, nâng cao hơn nữa tinh thần trách nhiệm trong quản lý, kiểm tra, nhất là đối với công tác thu hồi đất, đền bù thiệt hại, giải phóng mặt bằng ở các dự án qui hoạch, đảm bảo tính dân chủ, công khai, minh bạch. Có như thế mới ngăn ngừa sai phạm, tiêu cực trong công tác bồi hoàn, giải tỏa, không để xảy ra tình trạng “đục nước béo cò”.
TÂN LỘC
