Khi SAG-AFTRA (Screen Actors Guild) - tổ chức đại diện cho hơn 160.000 diễn viên, nghệ sĩ hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật, đưa ra những quyết định mới về diễn viên đóng thế, đã thu hút dư luận. Nghề đóng thế ở Hollywood là một trong những nghề nguy hiểm nhất trong lĩnh vực nghệ thuật, nhưng vẫn chưa được xem trọng, hàng năm đều cướp đi không ít mạng người.
John Bernecker (trái) tử nạn khi đóng thế trong “The Walking Dead”.
Chuyện cũ nhưng vẫn nóng
Mỗi năm, Hollywood sản xuất hàng ngàn phim, trong đó có không ít tác phẩm đòi hỏi những cảnh hành động nguy hiểm. Người thực hiện những cảnh quay này là đội ngũ diễn viên đóng thế. Tại những phim trường quy mô và hiện đại bậc nhất ở Hollywood, vẫn không tránh khỏi những rủi ro, tai nạn thương tâm. Thống kê sơ bộ cho thấy, mỗi năm có khoảng 20-40 người tử vong trên phim trường ở Mỹ, cao hơn cả các ngành cảnh sát, xây dựng đường bộ hay khai khoáng. Marin Spence, Phó Tổng thư ký BECTU - Công đoàn ngành giải trí, nói: “Chúng tôi nghi ngờ còn nhiều tai nạn không được trình báo, đặc biệt trong các phim kinh phí thấp”.
Tom Struthers, người đã tham gia đóng thế cho “Inception”, “X-Men: First Class”, “The Dark Knight Rises”... vẫn còn ám ảnh khi nhắc về tai nạn mà anh trải qua khi đóng thế trong “The Mummy”. Tom Struthers kể: “Theo kịch bản, sau khi bị bắn tôi sẽ văng khỏi yên ngựa và đập vào tường. Nhưng cuối cùng, tôi lại tiếp xúc với khu vực không có đệm khiến khuỷu tay bị vỡ. Đến giờ vẫn không thể duỗi thẳng cánh tay được”. Một diễn viên đóng thế khác, Dan Bradley nói đến tai tai nạn xém lấy đi mạng sống của anh trong “Boris and Natasha”: “Tôi bị mất khá nhiều da. Khi đang lái xe, do trục trặc kỹ thuật đã đột ngột nổ tung và vỡ thành nhiều mảnh. Trong nháy mắt lửa dính khắp người tôi”. Andy Armstrong, diễn viên đóng thế lão làng, kể: “Chỉ một chút tính toán sai là có thể dẫn đến một sai lầm lớn”. Thực tế, đã có không ít tai nạn thương tâm xảy ra và lấy đi mạng sống của nhiều người.
Năm 2017, cái chết của hai diễn viên đóng thế John Bernecker và Joi Harris gây hoang mang. Diễn viên đóng thế lão luyện John Bernecker tử nạn khi quay “The Walking Dead” và người ta nghi ngờ việc bảo hộ tại trường quay có được tiến hành hay không, khi anh chỉ thực hiện động tác cơ bản là ngã ở độ cao 7m. Trong khi đó, Joi Harris chết một cách thương tâm bởi pha bay mô tô đóng thế trong “Deadpool 2”. Joi Harris là vận động viên đua xe máy chuyên nghiệp, nhưng cảnh quay đã khiến cô phải trả giá bằng mạng sống. Những tai nạn như thế phần lớn dấy lên nghi ngờ về việc bảo hộ ở trường quay. Trước đó, Laurie Harper đệ đơn kiện Sony Pictures Entertainment và các nhà sản xuất phim “Rough Night” vì đã sơ suất trong việc đặt miếng nệm an toàn khiến cô bị tàn phế do chấn thương sọ não. Còn David Holmes, người đóng thế cho Daniel Radcliffe trong loạt phim Harry Potter, đã bị liệt vĩnh viễn từ cổ trở xuống; nữ diễn viên Olivia Jackson gặp chấn thương trên trường quay “Resident Evil: The Final Chapter” khiến cô phải cắt bỏ tay trái.
Joi Harris (phải) tử nạn khi đóng thế trong “Deadpool 2”.
Những tai nạn như thế vẫn thường xuyên xảy ra trên trường quay Hollywood, thậm chí khi công nghệ CGI ra đời thì tai nạn vẫn không giảm thiểu mà còn xu hướng ngày càng nghiêm trọng. Andy Armstrong nói: “Khi những cảnh hành động bằng CGI ngày càng phổ biến, các nhà làm phim sẽ đặt ra yêu cầu làm điều gì đó thật mới lạ và khó kiểm soát độ an toàn”. David Holmes bức xúc: “Ngành công nghiệp phim ảnh đang làm lơ những hy sinh của diễn viên đóng thế. Các giải thưởng và các hãng phim ít khi ghi nhận công lao của họ, dù họ đã mạo hiểm tính mạng”.
Vấn đề nói mãi
Tại Anh và Úc có các yêu cầu nghiêm ngặt đối với nghề đóng thế. Một trong những nhân tố quan trọng là quy định về điều phối viên đóng thế. Ở Anh, cơ quan phụ trách đăng ký cho các diễn viên đóng thế là Joint Industry Stunt Committee (JISC). JISC phân loại ba cấp thành viên: sơ cấp, trung cấp và cao cấp, đòi hỏi phải có thâm niên và đáp ứng các bộ tiêu chí cụ thể. Các điều phối viên đóng thế ở Anh phải có chứng chỉ kỹ năng cụ thể và phải làm nghề đóng thế trong vài năm trước khi có thể được xem xét để điều phối công việc. Tony Christian- điều phối viên đóng thế ở Anh, nói: “Chỉ có những người có đăng ký, trải qua kiểm tra, sát hạch kỹ năng và hiểu biết về nghề, về luật mới đủ điều kiện hành nghề đóng thế”. Công việc của người điều phối cảnh đóng thế là phải lường hết rủi ro.
Tuy nhiên, những điều này bị xem nhẹ ở Hollywood. Việc sản xuất phim ngày càng nhiều dẫn đến việc các điều phối viên đóng thế phải kiêm luôn giám sát sản xuất, khiến họ không đủ điều kiện, ngày càng gia tăng. Đây là một trong những nguyên nhân tạo ra ngày càng nhiều tai nạn trường quay. Chính điều này khiến SAG-AFTRA ban hành một số biện pháp mới về tiêu chuẩn của điều phối viên đóng thế. Đó là, yêu cầu họ phải chứng minh đã làm diễn viên đóng thế ít nhất 500 ngày và sẽ công khai danh sách điều phối viên, diễn viên đóng thế trên mạng vào đầu năm 2020. Jane Austin, Chủ tịch SAG-AFTRA ở Los Angeles thừa nhận các biện pháp mới vẫn chưa có hiệu quả cụ thể, chỉ nhằm cung cấp cho các nhà sản xuất việc lựa chọn các điều phối viên có năng lực.
Điều phối viên lâu năm Conrad Palmisano, nói: “Điều quan trọng với các điều phối viên là khả năng từ chối các nhà sản xuất ở các cảnh quay có quá nhiều rủi ro”. Hiện nay, các diễn viên đóng thế phải có chứng chỉ, trình độ chuyên môn rõ ràng; ngược lại họ đề xuất SAG-AFTRA làm việc với các hãng phim để tạo điều kiện làm việc tốt hơn cho diễn viên đóng thế. Việc hạn chế rủi ro, nguy hiểm trong nghề đóng thế phải có những quy định cụ thể và cần phải thay đổi sự nhìn nhận, đánh giá về nghề này trong ngành công nghiệp điện ảnh.
Bảo Lam (Tổng hợp từ Guardian, Telegraph, Deadline)