Vấn đề bảo hộ tài sản trí tuệ trong doanh nghiệp (DN) được đề cập nhiều trong những năm gần đây. Và điều không thể phủ nhận, khi tài sản trí tuệ được pháp luật bảo vệ sẽ giúp DN nâng cao năng lực cạnh tranh, khẳng định vị thế trên thị trường. Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, DN cần phải chú ý đăng ký bảo hộ tài sản trí tuệ không chỉ trong phạm vi trong nước và mà cả quốc tế để tránh những rủi ro, tranh chấp không đáng có.

Nhận thức chưa đầy đủ

Theo các chuyên gia, việc DN vận dụng pháp luật sở hữu trí tuệ (SHTT) vào hoạt động sản xuất, kinh doanh mang lại nhiều lợi ích trong hợp tác đầu tư, cạnh tranh, xử lý xâm phạm quyền SHTT… Tuy nhiên, hiện nay, không ít DN vẫn lơ là việc quản trị tài sản trí tuệ dẫn đến nhiều nguy cơ tiềm ẩn: tranh chấp thương hiệu, quyền tác giả, thậm chí là bị đối thủ cạnh tranh sao chép, đánh cắp ý tưởng… Luật sư Nguyễn Thành Tựu, Giám đốc Công ty Luật- Công ty Tư vấn Tài chính Kế toán Nguyễn Và Cộng Sự, chia sẻ: "Rất nhiều DN khi tìm đến chúng tôi để được hỗ trợ trong vấn đề xác lập quyền SHTT đều rơi vào tình trạng các đối tượng SHTT- chủ yếu là nhãn hiệu và kiểu dáng công nghiệp- đã bị người khác đăng ký. Nhiều trường hợp đã được cấp văn bằng bảo hộ độc quyền và không đòi lại được. Thậm chí DN còn bị yêu cầu ngược lại là không được sử dụng nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp mà họ đã đăng ký bảo hộ độc quyền".

Sáng chế máy gặt đập liên hợp của Công ty TNHH MTV Nhựa Hoàng Thắng đã được Sở Khoa học và Công nghệ TP Cần Thơ bảo hộ.

Theo Cục SHTT, trong hàng trăm ý tưởng, sáng chế của các cá nhân, tổ chức tại vùng ĐBSCL đăng ký trong năm 2017, chỉ có khoảng 10% đủ điều kiện để cấp quyền SHTT. Điều này cho thấy việc quan tâm, đầu tư xây dựng chất lượng, thương hiệu và tính bảo hộ sản phẩm của các DN trong vùng còn hạn chế. Nhiều ý kiến cho rằng, đa phần DN khởi nghiệp chỉ tập trung phát triển sản phẩm, thu hút vốn mà quên vấn đề SHTT, bảo vệ ý tưởng. Trong khi đó, các DN khởi nghiệp phản ánh, họ đang thiếu thông tin hỗ trợ về lĩnh vực SHTT cũng như chưa hiểu hết về pháp luật SHTT đối với hoạt động khởi nghiệp. Song song đó là tình trạng thiếu vốn, công nghệ và nhân lực thực hiện các ý tưởng đổi mới sáng tạo…

Nhận thức được vai trò của SHTT đối với việc nâng cao năng lực cạnh tranh cho DN, nhiều địa phương tập trung cho công tác này. Bà Trần Thị Thanh Điệp, Trưởng Phòng Quản lý chuyên ngành, Sở Khoa học và Công nghệ TP Cần Thơ, cho biết: "Thành phố có nhiều chương trình liên quan đến SHTT, đổi mới công nghệ, năng suất chất lượng, đổi mới sáng tạo… nhằm hỗ trợ DN đăng ký và phát triển tài sản trí tuệ.  Cụ thể, Dự án "Hỗ trợ  đăng ký bảo hộ, khai thác, phát triển tài sản trí tuệ" đã hỗ trợ tư vấn, phí đăng ký bảo hộ cho 90 tài sản trí tuệ của 68 cá nhân, tổ chức và DN với tổng kinh phí gần 300 triệu đồng". Tuy nhiên, theo các chuyên gia đầu ngành, sự vào cuộc của các cơ quan chức năng là chưa đủ mà cần phải có sự quyết tâm của DN cùng ý thức về tầm quan trọng của SHTT.

Phải thay đổi từ DN

Ông Trần Quốc Thắng, Chủ tịch Hội sáng chế Việt Nam cho rằng, các DN cần có sự hiểu biết về tài sản trí tuệ của mình. DN phải có kế hoạch, chiến lược khởi nghiệp gắn chặt với chiến lược khai thác tài sản trí tuệ của mình bám sát chủ trương, chính sách chung của Nhà nước. Đồng thời, tận dụng và khai thác tốt thế mạnh, lợi thế của địa phương. Luật sư Nguyễn Thành Tựu, Giám đốc Công ty Luật- Công ty Tư vấn Tài chính Kế toán Nguyễn Và Cộng Sự, nhấn mạnh: "Giá trị và tiềm năng SHTT cần được DN nhận thức đúng và đánh giá đầy đủ; đồng thời có những biện pháp tự bảo vệ quyền SHTT của mình. Có được điều này, khi DN "kêu cứu" thì ngành chức năng mới có đủ cơ sở để bảo vệ và hỗ trợ DN kịp thời. Về phía Nhà nước, cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền và hỗ trợ để DN hiểu rõ về quyền lợi, nghĩa vụ và lợi thế mà mình được hưởng từ tài sản trí tuệ".

Theo bà Phan Thị Châu, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Công ty Cổ phần Thương mại và Đầu tư Vĩ Long, một ý tưởng, sản phẩm độc đáo được nghĩ ra nhưng nếu không có nguồn lực đầu tư sẽ trở thành công cụ "lót đường" cho các DN mạnh hơn. Chính vì vậy, để xây dựng nên một tài sản trí tuệ vững chắc, các bạn trẻ, sinh viên, DN phải nghiên cứu, tạo lập tài sản trí tuệ dựa trên chuyên môn của mình; tra cứu tính mới và trình độ sáng tạo của tài sản trí tuệ đó. Mặt khác, DN khởi nghiệp nhanh chóng xác lập quyền SHTT trước khi thực hiện bất kỳ một hoạt động đầu tư kinh doanh nào. Điều này nhằm tránh tình trạng xâm phạm quyền của người khác hoặc trùng lắp không tạo ra lợi thế kinh doanh (độc quyền). Các chuyên gia khẳng định, việc khởi nghiệp dựa trên các tài sản trí tuệ sẽ đảm bảo cho các DN sự phát triển nhanh, khác biệt, hiệu quả và bền vững hơn.

Hiện nay, loại hình DN nhỏ và vừa ở nước ta chiếm tỷ lệ khá cao và phong trào khởi nghiệp đang phát triển tạo ra nhiều DN khởi nghiệp. Các đối tượng này rất dễ bị tổn thương khi phải đương đầu với việc tranh chấp, kiện tụng và việc xác lập quyền SHTT sẽ là công cụ bảo vệ hữu hiệu cho DN. Ông Trần Giang Khuê, phụ trách Văn phòng phía Nam Cục SHTT, nhấn mạnh: "Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, DN cần phải chú ý đăng ký bảo hộ tài sản trí tuệ không chỉ trong phạm vi trong nước và mà cả quốc tế để tránh tình trạng "mất bò mới lo làm chuồng". Đồng thời, tận dụng các lợi thế từ tài sản trí tuệ để tạo sự phát triển đột phá và bền vững. Và điều mấu chốt là DN cần phải tập trung vào chất lượng sản phẩm, dịch vụ bởi đây là gốc rễ của xây dựng và phát triển thương hiệu bền vững".

Bài, ảnh: MỸ THANH