Trích nguồn tin từ các quan chức cấp cao Mỹ, Reuters cho biết Tổng thống Donald Trump vẫn đang cân nhắc liệu thỏa thuận hạt nhân Iran ảnh hưởng thế nào đối với lợi ích an ninh nước Mỹ trước khi quyết định có hay không rút Washington khỏi hiệp ước được ký kết dưới thời người tiền nhiệm Barack Obama.

Cao ủy EU Mogherin và Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif tham dự cuộc họp cấp Bộ trưởng (EU+3) về việc thực hiện JCPOA. Ảnh: United Nations

Thông tin trên được đưa ra sau khi Tổng thống Trump hôm 20-9 tuyên bố “đã có quyết định” về thỏa thuận hạt nhân giữa Iran với nhóm P5+1 (Mỹ, Nga, Trung Quốc, Anh, Pháp và Đức). Tuy ông Trump không nêu chi tiết, nhưng một quan chức cấp cao chính quyền Mỹ tiết lộ tổng thống đã quyết định không tiếp tục “giữ nguyên hiện trạng” và đang cân nhắc ít nhất một lựa chọn khác liên quan hiệp ước nói trên. Lựa chọn này, theo quan chức trên, chính là gia hạn cho các đồng minh châu Âu khoảng thời gian 90 ngày để xem xét tái đàm phán thay vì trao quyền quyết định cho Quốc hội Mỹ.

Theo quy định, Bộ Ngoại giao Mỹ cứ cách 90 ngày phải xác nhận với Quốc hội nước này về việc Iran có hay không tuân thủ Kế hoạch hành động toàn diện chung (JCPOA) ký kết năm 2015. Đến nay, Tổng thống Trump đã 2 lần xác nhận sự tuân thủ của Iran và lần chứng thực tiếp theo dự kiến vào ngày 15-10 tới. Trường hợp muốn lật ngược thỏa thuận, ông Trump phải có quyết định và thông báo với Quốc hội Mỹ trước thời điểm nói trên. Lúc này, Quốc hội Mỹ có 60 ngày để xác định nên hay không tái triển khai các biện pháp trừng phạt liên quan chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Tehran.

Iran phản ứng, đồng minh nói không

Bất chấp tuyên bố của ông Trump, Tổng thống Iran Hassan Rouhani cho biết nước này không nghĩ Washington sẽ rút khỏi cam kết, đồng thời nhấn mạnh Tehran không đàm phán lại. Nói với kênh NBC News, Tổng thống Rouhani khẳng định “sẽ không ai có thể tin tưởng Mỹ một lần nữa” nếu Tổng thống Trump thật sự rút khỏi JCPOA. Không chỉ Iran, việc chính quyền Trump gần đây lấp lửng khả năng chấm dứt cam kết của Mỹ đối với JCPOA cũng vấp phải phản ứng từ các nước đồng minh do lo ngại động thái như vậy có thể dẫn đến chạy đua vũ trang khu vực và đẩy Trung Đông vào bất ổn trong khi thế giới vẫn chưa giải quyết cuộc khủng hoảng từ chương trình hạt nhân của CHDCND Triều Tiên.

Theo cựu Ngoại trưởng Mỹ John Kerry - người đã giúp đàm phán thỏa thuận hạt nhân Iran, việc Mỹ từ bỏ JCPOA sẽ phát đi thông điệp sai lầm tới Bình Nhưỡng và khiến nỗ lực phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên khó khăn hơn. Đồng quan điểm, Cao ủy phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) Federica Mogherini cảnh báo thế giới đã có một cuộc khủng hoảng hạt nhân tiềm tàng và chắc chắn không cần thêm một cuộc khủng hoảng nào khác.

Phát biểu sau cuộc họp của Liên Hiệp Quốc giữa những nước liên quan JCPOA, bà Mogherini cho biết các bên đều nhất trí thỏa thuận đang được thực hiện theo đúng kế hoạch, qua đó khẳng định không cần tái đàm phán bất chấp đề nghị từ Mỹ. Theo quan điểm của EU, khiếu nại của Mỹ đối với những hành vi khác của Iran nên được thảo luận bên ngoài phạm vi hiệp ước. Tuy không xác định Washington có tiếp tục hay không, nhưng bà Mogherini nhấn mạnh cam kết của EU duy trì hiệp ước này giữa lúc thế giới đang phải đối mặt mối đe dọa hạt nhân từ Triều Tiên. Nói thêm về cuộc họp, đại diện EU khẳng định không có bất kỳ thảo luận nào về việc thay đổi thỏa thuận bởi JCPOA được thông qua dựa trên nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc.

MAI QUYÊN