22/02/2016 - 21:07

Một số điểm mới của Bộ luật Hình sự năm 2015

 Tiến sĩ PHẠM VĂN BEO
Trưởng Bộ môn Luật Tư pháp – Khoa Luật – ĐHCT

Bộ luật Hình sự (BLHS) 2015 đã bổ sung thêm một số tội danh ở nhóm các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng cho phù hợp với tình hình thực tế khách quan. Bên cạnh đó, BLHS mới này còn nội luật hóa các qui định có liên quan của điều ước Quốc tế mà nước ta là thành viên. Ngoài ra, BLHS còn sửa đổi, bổ sung góp phần hoàn thiện kỹ thuật lập pháp hình sự…

Đối với việc sửa đổi, bổ sung nhóm các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng (Chương XXI), BLHS mới quy định phạt tiền là hình phạt chính áp dụng đối với trường hợp phạm tội nghiêm trọng thuộc các tội: vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ; cản trở giao thông đường bộ; tổ chức đua xe trái phép; đua xe trái phép (các Điều 260, 261, 265, 266). Đồng thời, bổ sung 8 tội danh mới trong lĩnh vực này gồm: sản xuất, mua bán, trao đổi hoặc tặng cho công cụ, thiết bị, phần mềm để sử dụng vào mục đích trái pháp luật (Điều 285); Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng (Điều 291); Tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông (Điều 292); Tội sử dụng trái phép tần số vô tuyến điện dành riêng cho mục đích cấp cứu, an toàn, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn, quốc phòng, an ninh (Điều 293); cố ý gây nhiễu có hại (Điều 294); cưỡng bức lao động (Điều 297); bắt cóc con tin (Điều 301); cướp biển (Điều 302).

Sửa đổi, bổ sung nhóm các tội xâm phạm hoạt động tư pháp (chương XXIV) theo hướng: bổ sung tình tiết tăng nặng định khung đối với 6 tội danh trong chương này (các Điều 368, 369, 370, 371, 373, 374). Bên cạnh đó, Bộ luật này còn sửa đổi, bổ sung tội dùng nhục hình (Điều 373) và tội bức cung (Điều 374) trên tinh thần cập nhật nội dung Công ước chống tra tấn mà nước ta là thành viên; sửa đổi, bổ sung tội làm sai lệch hồ sơ vụ án, vụ việc (Điều 375) theo hướng mở rộng chủ thể tội này. Theo đó, ngoài Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán, Hội thẩm, Thư ký Tòa án, người bào chữa, người bảo vệ quyền lợi của đương sự thì những người khác có thẩm quyền trong hoạt động tư pháp cũng có thể trở thành chủ thể của tội này vì họ có cơ hội tiếp xúc với hồ sơ vụ án, vụ việc. Bổ sung 3 tội danh: cản trở việc thi hành án (Điều 381); vi phạm quy định về giam giữ (Điều 388) và gây rối trật tự phiên toàn (Điều 391).Nội dung sửa đổi, bổ sung nhằm nội luật hóa các qui định có liên quan của điều ước Quốc tế mà nước ta là thành viên, góp phần tăng cường hợp tác Quốc tế trong đấu tranh phòng, chống tội phạm.

BLHS 2015 bổ sung thêm hành vi thành lập, tham gia nhóm tội phạm để thực hiện một tội phạm cụ thể (Điều 14). Quy định này tạo cơ sở pháp lý để chủ động ngăn chặn sớm tội phạm xảy ra, góp phần nâng cao hiệu quả phòng ngừa tội phạm, đồng thời phù hợp với tinh thần của Công ước chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia mà nước ta là thành viên. BLHS này sửa đổi, bổ sung tội mua bán người, tội mua bán trẻ em trên tinh thần Nghị định thư về phòng, chống buôn bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em mà nước ta là thành viên (Điều 150,151). Bổ sung tội bắt cóc con tin (Điều 301) và tội cướp biển (Điều 302) trên tinh thần các quy định của Công ước chống bắt cóc con tin năm 1979 và Công ước quốc tế về Luật biển năm 1982 mà nước ta là thành viên.Nội dung sửa đổi, bổ sung góp phần tăng cường đấu tranh phòng, chống tham nhũng như: bổ sung nguyên tắc xử lý tại Điều 3 BLHS "lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội". Bổ sung quy định không áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các tội: tham ô tài sản (khoản 3,4 Điều 353), nhận hối lộ (khoản 3,4 Điều 354).Nội dung sửa đổi, bổ sung góp phần hoàn thiện kỹ thuật lập pháp hình sự theo hướng nâng cao tính minh bạch, khả thi và tính dự báo trong các quy định của BLHS ; bảo đảm tính thống nhất về mặt kỹ thuật giữa Phần chung và Phần các tội phạm cụ thể của BLHS và giữa BLHS với các luật khác.Bộ luật được thiết kế gồm 3 phần: Phần thứ nhất - Những quy định chung quy định các vấn đề về chính sách hình sự, những vấn đề chung về tội phạm và hình phạt; Phần thứ hai - Các tội phạm quy định 14 nhóm tội phạm bao quát các lĩnh vực của đời sống xã hội; Phần thứ ba - Điều khoản thi hành là phần mới được bổ sung quy định về hiệu lực của BLHS và điều khoản chuyển tiếp để thay cho Nghị quyết của Quốc hội về thi hành BLHS như trước đây, bảo đảm phù hợp với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Trong một số chương của Bộ luật tách thành các mục theo từng nhóm vấn đề, nhóm tội phạm (các chương 8, 12, 18, 21). Bộ luật tách 15 tội ghép trong BLHS hiện hành  thành 34 tội danh riêng để có chính sách xử lý phù hợp hơn.

BLHS (sửa đổi) đã điều chỉnh, cập nhật các từ ngữ trong các điều khoản của Bộ luật, nhất là các điều khoản quy định về các tội phạm trong các lĩnh vực chuyên ngành để bảo đảm sự thống nhất về thuật ngữ, thuận tiện cho việc áp dụng trên thực tế .

Những nội dung được hiểu ngầm hoặc thông qua sự dẫn chiếu của văn bản pháp luật khác ngoài BLHS được các nhà làm luật cụ thể hóa một cách rõ ràng. Việc làm này có thể gây ra sự nhàm chán nhưng tránh được sự xung đột trong quan điểm áp dụng BLHS. 

Chia sẻ bài viết