23/05/2008 - 22:08

Đình thần Thới Bình – Tân An

Lưu giữ những nét đẹp văn hóa truyền thống

Lễ hội Kỳ yên Hạ điền tại đình thần Thới Bình – Tân An diễn ra liên tục ba ngày ba đêm giữa tháng 5-2008 vừa qua (nhằm mùng 10, 11, 12 tháng 4 âm lịch). Dự lễ hội chúng tôi mới cảm nhận niềm tự hào của những người dân Tân An thôn, Thới Bình thôn (thuộc Phong Phú huyện) khi xưa và của đông đảo người dân Cần Thơ ngày nay về lịch sử và truyền thống văn hóa của quê hương…

Nằm trong nội ô, tọa lạc tại đường Nguyễn Bỉnh Khiêm, phường Cái Khế, quận Ninh Kiều (dưới chân cầu Cái Khế), đình thần Thới Bình – Tân An có điểm đặc biệt: thờ đến hai vị Thần Hoàng Bổn Cảnh của Tân An thôn và Thới Bình thôn, thuộc huyện Phong Phú xưa. Trong gian thờ chính của đình thần có đến hai chiếc ngai thờ Sắc thần do Vua Tự Đức sắc phong vào năm 1852. Ông Bùi Thiện Lương, Trưởng Ban Trị sự đình thần cho biết: “Tôi được nghe tiền nhân kể lại, trước đây đình thần Thới Bình – Tân An vốn chỉ thờ Thần hoàng Thới Bình thôn, còn đình thần Tân An nằm gần chợ Tham Tướng (nay là chợ Xuân Khánh). Trong những năm thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm chiếm nước ta, đình thần Thới Bình và Tân An nhiều lần bị giặc chiếm đóng. Sau đó đình thần Thới Bình được xây mới trên vị trí cũ, còn đình thần Tân An không thể khôi phục như xưa, nên Ban Trị sự hai đình thần họp lại thống nhất với nhau thỉnh Sắc thần Tân An thôn về thờ chung”.

“Thỉnh sắc Nhị vị Linh thần”- Lễ hội Kỳ Yên Hạ điền. 

Trong ba ngày diễn ra lễ hội, đình thần Thới Bình – Tân An luôn tấp nập nhân dân từ khắp các nơi đến chiêm bái Nhị vị Linh thần, thành tâm khấn nguyện cho một cuộc sống hạnh phúc, ấm no, sung túc và tự nguyện tham gia nhiều hoạt động công quả dịp lễ hội. Trước, trong và sau lễ, hàng trăm người dân tự nguyện đến đình góp công sức cho lễ hội thành công tốt đẹp. Nơi này các cháu thanh thiếu niên lo việc giữ xe cho khách thập phương, nơi kia cánh đàn ông lo bảo vệ quán xuyến trong ngoài không để kẻ xấu trà trộn trộm cắp, cánh phụ nữ thì chia nhau lo chuyện bếp núc, hậu cần, tiếp khách, chuẩn bị lễ vật cúng tế... Ông Nguyễn Văn Lượng, Thủ từ của đình thần, cho biết: “Nhờ đông đảo bà con tự nguyện giúp sức mà Ban Trị sự và Ban Tế tự đình thần tập trung tổ chức chu đáo các nghi thức lễ hội theo đúng truyền thống đã được truyền giữ hàng trăm năm qua”.

Lễ Thỉnh sắc Nhị vị Linh thần diễn ra vào trưa ngày thứ hai của lễ hội là hoạt động đặc biệt của đình thần Thới Bình – Tân An. Ngày này, Ban Tế tự đình thần đưa Sắc thần đi du ngoạn quanh các tuyến đường Nguyễn Trãi, Trần Phú, Trần Văn Khéo... với ý nghĩa mời Nhị vị linh thần mục kích cuộc sống hôm nay của nhân dân. Trong tiếng trống lân và tiếng nhạc lễ, đoàn người mặc áo dài lễ, đội khăn đóng đi theo thứ tự: Trưởng Ban Trị sự đình thần dẫn đầu, Ban Tế tự đình thần theo sau, tiếp theo là các em thanh thiếu niên cầm cờ - lọng, sau đó đến các học trò lễ khiêng chiếc kiệu thờ Sắc thần, cuối cùng là nhiều nhân dân hộ tống Sắc thần. Sau khi Sắc thần trở về đình thần, bắt đầu Lễ tế Thần Nông với nghi lễ khai mõ, chiêng, trống... Được biết từ xưa đến nay, bà con tin tưởng tiếng mõ, chiêng, trống càng ngân dài và vang xa thì cuộc sống của nhân dân năm đó càng sung túc, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Vào cuối ngày thứ hai này, đông đảo bà con đến tham dự lễ Túc Yết với các nghi thức dâng bông, dâng đèn, dâng trà, dâng rượu, dâng phẩm vật lên Nhị vị Linh thần với lời khấn nguyện: “Cầu mong Nhị vị Thần Hoàng Bổn Cảnh phù hộ cho quốc thái dân an, cuộc sống ấm no sung túc, mưa thuận gió hòa”.

Buổi sáng ngày thứ ba, có Lễ Chánh tế và Lễ Phơi sắc Nhị vị Linh thần – đây cũng là lễ chính của Lễ hội Kỳ yên Hạ điền đình Thới Bình – Tân An, mang ý nghĩa để nhân dân chiêm bái Nhị vị Linh thần, dâng lên các Thần Hoàng Bổn Cảnh những phẩm vật do mồ hôi và công sức lao động của mình làm nên như xôi ngũ sắc, các loại bánh dân gian, mâm ngũ quả... Bà Nguyễn Thị Mỹ - thường gọi là cô Năm Mỹ - đã làm công quả tại đình thần dịp lễ hội suốt 15 năm qua cho biết: “Lễ hội đối với người dân chúng tôi như một cách để tưởng nhớ tiền nhân đã có công khai hoang lập đất. Bản thân tôi và nhiều người cùng mong những ngày lễ hội như vầy sẽ mãi được lưu truyền tới mai sau. Ai ai cũng tích cực góp phần công sức nhỏ của mình cho ngày lễ tế chung”.

Một điểm nữa làm nên nét đặc biệt của Lễ hội Kỳ yên tại đình thần Thới Bình – Tân An là sự góp sức của ba ban - đội khá đặc biệt: ban nhạc lễ, ban hát bội và đội múa lân. Đây là các bộ môn truyền thống do đình thần đứng ra tổ chức và duy trì. Ông Bùi Thiện Lương – Trưởng Ban Trị sự đình thần, cho biết: “Ban nhạc lễ, hát bội và múa lân đều có truyền thống hàng trăm năm và được truyền giữ qua nhiều đời. Đến nay thì ban hát bội và đội múa lân đã được truyền đến đời thứ ba, còn ban nhạc lễ tập họp nhiều bậc cao niên nắm giữ các bài bản, nghi thức và tài nghệ gia truyền”. Trong ba ngày diễn ra lễ hội, ba ban – đội này hoạt động gần như suốt ngày đêm, góp phần vào sinh khí nhộn nhịp, phấn khởi và đậm bản sắc văn hóa truyền thống. Tiếng nhạc lễ rộn rã mỗi khi cúng tế, tiếng mõ – chiêng – trống ngân dài vang xa từ đình thần như thoát lên không gian văn hóa cổ xưa, tiếng trống lân rộn rã chào mừng mỗi khi có những đoàn khách phương xa đến. Đặc biệt, những vở tuồng hát bội được diễn liên tục suốt ngày đêm tại sân đình đã không những thu hút các cụ ông cụ bà, mà còn cả thanh niên, thiếu nhi: “Trảm Trịnh Ân”, “Bao Công xử án Bàng Quý Phi”, “Bạch nữ thần”, “Tiết Giao đoạt ngọc”... Anh Huỳnh Văn Hiếu, Chủ nhiệm ban hát bội đình thần Thới Bình – Tân An, truyền nhân đời thứ ba của ban hát, cho biết: “Trong những ngày lễ hội, ban hát bội chúng tôi hát chầu thần và phục vụ bà con nhân dân là chính. Bên cạnh đó còn có nghi lễ hát “xây chầu ngũ bội” nhằm báo công với các vị Thần hoàng với mong mỏi sẽ mãi được duy trì và phát dương Tổ nghiệp”. Ông Nguyễn Văn Tặn (thường gọi là ông Út Tặn) – Trưởng Ban nhạc lễ – dù tuổi cao sức yếu nhưng vẫn không rời khỏi chiếc trống lễ suốt ba ngày lễ hội. Ông tâm sự: “Được thấy cảnh những sinh hoạt truyền thống của ông cha vẫn được duy trì, chúng tôi quên hết mệt nhọc”.

Lễ hội Kỳ yên Hạ điền chỉ là một phần trong rất nhiều hoạt động của đình thần Thới Bình - Tân An trong việc duy trì sinh hoạt truyền thống của người dân Tân An thôn - Thới Bình thôn xưa, Ninh Kiều ngày nay. Mỗi năm, nơi đây có nhiều hoạt động đậm đà bản sắc văn hóa truyền thống như các kỳ Lễ hội Kỳ yên Thượng điền, Hạ điền; tham gia các hoạt động văn hóa của TP Cần Thơ như Giỗ tổ Hùng Vương, các lễ hội – liên hoan du lịch lớn; gìn giữ và phát huy hoạt động của các ban nhạc lễ, hát bội, đội múa lân... Đình thần Thới Bình – Tân An luôn là điểm sinh hoạt văn hóa tinh thần của đông đảo nhân dân.

Bài, ảnh: XUÂN VIÊN

Chia sẻ bài viết