Cử tri Ý sẽ đi bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu ý dân về cải cách hiến pháp vào ngày 4-12 tới. Liên minh châu Âu (EU) sẽ theo dõi chặt chẽ cuộc bỏ phiếu này vì có thể Ý - một thành viên kế tiếp của EU - sẽ rơi vào tình trạng bất ổn chính trị nếu Thủ tướng Matteo Renzi thất bại.
Năm nay có thể coi là một năm khủng hoảng đối với châu Âu. Cuộc bỏ phiếu Anh rời khỏi EU (gọi tắt là Brexit) đã giáng một đòn nặng đối với khối này. Việc ông Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ đang tạo nên một số thuận lợi cho phe cánh hữu và chủ nghĩa dân túy trỗi dậy ở châu Âu. Bên cạnh đó, cuộc khủng hoảng người nhập cư cũng gây nên những bất đồng sâu sắc và chia rẽ ở khắp châu lục này. Giờ đây, cuộc trưng cầu ý dân sắp diễn ra ở Ý, nền kinh tế lớn thứ ba Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone), đang có nguy cơ tạo ra một cú sốc khác cho EU.
Thủ tướng Renzi đã đặt cược tương lai chính trị của mình vào cuộc trưng cầu ý dân, với việc ngay từ đầu cam kết sẽ từ chức nếu người dân bỏ phiếu phản đối. Điều này đang được phe chống cải cách lợi dụng để ép buộc ông từ chức nếu ông thất bại. Hồi đầu năm nay, nhiều ý kiến cho rằng Thủ tướng Renzi sẽ thành công vì tại thời điểm đó, ông Renzi vẫn được coi là nhà cải cách đầy quyền lực. Nhưng tỷ lệ ủng hộ đối với ông đã bị sụt giảm và vị thế của ông giờ đây dường như khá bấp bênh. Ngay nội bộ đảng Dân chủ (PD) của ông cũng đang bị chia rẽ sâu sắc khi cuộc bỏ phiếu sắp diễn ra.
Trên khắp châu Âu đang xuất hiện mối lo ngại về các hậu quả nếu cuộc trưng cầu dân ý vào ngày 4-12 tới tại Ý thất bại, đặc biệt là khả năng Ý sẽ phải thành lập một chính phủ khẩn cấp và tiến hành một cuộc bầu cử trước thời hạn. Thủ tướng Renzi đã loại bỏ khả năng tiếp tục lãnh đạo một chính phủ chuyển tiếp dưới dạng kỹ trị nếu ông bị thất bại trong cuộc trưng cầu ý dân, và có thể Bộ trưởng Kinh tế và Tài chính Ý Pier Carlo Padoan sẽ là một ứng cử viên tiềm năng.
Trong lĩnh vực kinh tế, mặc dù Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) vừa đưa ra những dự báo khả quan về kinh tế Ý trong năm 2017, nhưng nhiều ý kiến cho rằng 8 ngân hàng của nước này có thể bị sụp đổ trong những tháng tới nếu đề xuất cải cách Hiến pháp của Thủ tướng Renzi không được ủng hộ. Theo một số quan chức chính phủ và chủ ngân hàng lớn ở Ý, nếu phe phản đối cải cách thắng lợi trong cuộc trưng cầu ý dân, thị trường có khả năng sẽ hỗn loạn và hậu quả là các ngân hàng Ý, trong đó có Ngân hàng lâu đời nhất thế giới Monte dei Paschi di Siena, có thể sẽ bị lâm nguy.
Tổng nợ xấu của hệ thống ngân hàng Ý hiện ở mức 360 tỉ euro và bất cứ kết quả trưng cầu ý dân nào gây bất ổn cho nền chính trị Ý cũng đều sẽ dẫn đến tình trạng hoảng loạn trên thị trường tài chính vốn đã bất ổn của nước này. Về lâu dài, kịch bản xấu nhất mà các nhà phân tích lo ngại là sự sụp đổ của đồng euro. Theo kết quả cuộc khảo sát do công ty Sentix tại Frankfurt tiến hành với 1.000 nhà đầu tư từ ngày 24-26/11, khả năng Ý rời khỏi Eurozone là 19,3%, mức cao nhất so với kết quả các cuộc thăm dò được tiến hành trong thời gian khủng hoảng nợ công ở Eurozone vào năm 2012.
Trong cuộc trưng cầu ý dân về cải cách hiến pháp sắp tới, cử tri Ý đơn giản sẽ chỉ bỏ phiếu ủng hộ hoặc phản đối việc cắt giảm quyền lực của Thượng viện, giảm bớt số lượng Thượng nghị sĩ và tăng thêm quyền lực cho chính quyền trung ương. Mặc dù luật Ý quy định kết quả các cuộc thăm dò dư luận không được phép công bố trong hai tuần cuối trước khi diễn ra trưng cầu ý dân, nhưng khoảng 40 cuộc thăm dò được công bố trước ngày 18-11 cho thấy phe phản đối cải cách đang dẫn điểm trước phe của Thủ tướng Renzi tới 11%. Trong khi đó, một nguồn tin trong đảng PD mới đây tiết lộ rằng các cuộc thăm dò dư luận của tư nhân cho thấy khoảng cách này đã thu hẹp xuống còn 5% và số lượng cử tri đang do dự vẫn còn chiếm tới 1/4. Điều đó có nghĩa là hy vọng về khả năng giành thắng lợi của ông Renzi vẫn chưa bị dập tắt.
NGỰ BÌNH (P/v TTXVN tại Ý)
