Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) TP Cần Thơ, hiện thành phố có 17.910ha diện tích cây ăn trái, với sản lượng đạt 61.718 tấn/năm. Trong đó, các loại cây trồng chiếm diện tích cao, như: cam, nhãn, xoài, vú sữa, chuối… Với mục tiêu phát triển sản xuất cây ăn trái chủ lực theo hướng an toàn thực phẩm, phục vụ thị trường nội địa kết hợp du lịch sinh thái và đáp ứng yêu cầu xuất khẩu, ngành nông nghiệp thành phố đã phát triển sản xuất cây ăn trái theo quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt -VietGAP.

Thách thức

 Đến nay, thành phố có 17,4ha diện tích cây ăn trái được cấp chứng nhận sản xuất theo quy trình VietGAP tại Hợp tác xã Trường Thuận 1 (sầu riêng, vú sữa, nhãn, mít, cam); tổ liên kết sản xuất cây ăn trái VietGAP Phong Điền (cam, nhãn Ido, vú sữa). Bên cạnh đó, nhiều diện tích vườn cây ăn trái được áp dụng các quy trình sản xuất tiên tiến, thân thiện với môi trường, hợp tác liên kết sản xuất theo chuỗi gia tăng giá trị sản phẩm được nhân rộng; nhiều doanh nghiệp đầu tư phát triển sản xuất cây ăn trái ứng dụng công nghệ cao để nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm và đảm bảo an toàn thực phẩm…

Bưởi da xanh tại TP Cần Thơ đang được mở rộng diện tích phục vụ xuất khẩu.

Đầu năm 2018 đến nay, ngành nông nghiệp TP Cần Thơ đã triển khai kế hoạch tập huấn và hỗ trợ chứng nhận VietGAP cho 34ha vú sữa (huyện Phong Điền), 16ha xoài cát Hòa Lộc (huyện Cờ Đỏ) và 16 ha nhãn (quận Thốt Nốt) gắn với liên kết tiêu thụ. Kết quả bước đầu tại 3 vùng trồng cây ăn trái này, có Hợp tác xã vườn cây ăn trái ấp Trường Khương A (xã Trường Long, huyện Phong Điền) đã ký kết bản ghi nhớ với Công ty TNHH sản xuất chế biến nông sản Cát Tường về việc thu mua sản phẩm vú sữa; Hợp tác xã xoài Lộc Hưng (xã Thới Hưng, huyện Cờ Đỏ) ký kết thu mua sản phẩm xoài với Công ty TNHH xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu...

Theo nhận định của các nhà chuyên môn, mặc dù có khá nhiều lợi thế nhưng ngành cây ăn trái của thành phố hiện đang đối mặt với hàng loạt thách thức trong quá trình phát triển, như: thị trường bất ổn định, giá cả bấp bênh, nhà nông thường rơi vào tình trạng được mùa thì mất giá, được giá thì mất mùa; nhiều nguyên liệu sản xuất phụ thuộc rất lớn vào nhập khẩu (phân bón, thuốc bảo vệ thực vật…); phát triển trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu, nhưng sản phẩm cây ăn quả có sức cạnh tranh thấp về giá cả, năng suất, bao bì sản phẩm và chứng nhận chất lượng, an toàn thực phẩm... Ông Nguyễn Minh Toại, Giám đốc Sở Công thương TP Cần Thơ, cho biết: "Trong điều kiện hội nhập quốc tế, ngành nông nghiệp thành phố muốn gia tăng giá trị và khả năng cạnh tranh cho nông sản cần phải đẩy mạnh hợp tác, liên kết giữa hợp tác xã nông nghiệp với các doanh nghiệp; xác định lợi thế và phát triển các cây chủ lực gắn kết các khâu: sản xuất - thu mua - bảo quản - chế biến - tiêu thụ. Đây chính là những nhân tố quan trọng thực hiện kết nối theo chuỗi giá trị, gia tăng thu nhập cho nhà nông và thu hút doanh nghiệp đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp".

Đầu tư cho công nghệ và thương hiệu

Theo Sở Công thương TP Cần Thơ, thời gian qua, sản phẩm trái cây của ĐBSCL nói chung, của TP Cần Thơ nói riêng đã có nhiều đổi mới, tiến bộ nhưng nhìn chung vẫn chưa thoát ra khỏi tình trạng sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, giá thành sản xuất cao, lợi nhuận thấp. 9 tháng đầu năm 2018, giá trị mặt hàng nông sản và nông sản chế biến của TP Cần Thơ xuất khẩu đạt khoảng 64.272.485 USD (đạt 71,41% so với kế hoạch), tính riêng mặt hàng trái cây xuất khẩu đạt 45.525.352 USD, các nước càng phát triển thì nhu cầu nhập khẩu sản phẩm cây ăn trái tươi càng nhiều. Điều này có thể khẳng định nhu cầu tiêu thụ mặt hàng trái cây trên thị trường thế giới là rất lớn và có triển vọng.

Để nâng cao giá trị sản phẩm trái cây của Cần Thơ trên thị trường, Cần Thơ cần tập trung phát triển những vùng cây ăn trái đã có thương hiệu với quy mô lớn hơn. Theo đó, ngành nông nghiệp thành phố cần tổ chức, vận động nông dân liên kết thành tổ hợp tác, hợp tác xã để phát triển các vườn cây ăn trái chuyên canh tập trung có quy mô lớn và xây dựng sản phẩm trái cây chủ lực cho thành phố. Thu hút đầu tư của các doanh nghiệp, cơ sở thu mua, chế biến trái cây vào sản xuất, nhằm đa dạng các sản phẩm và đưa đi xuất khẩu; phối hợp với các địa phương, nhà vườn tập trung cải tạo cảnh quan, mở rộng diện tích sản xuất, nâng cao kỹ thuật canh tác để kết hợp phát triển du lịch sinh thái, tăng thu nhập cho nông hộ. Việc phân phối sản phẩm cũng cần rút ngắn kênh phân phối, tránh phân phối qua nhiều trung gian làm tăng chi phí; đồng thời, cải tiến mẫu mã và quảng bá sản phẩm để nâng cao giá trị cũng như phát triển thương mại của sản phẩm trái cây; tăng cường  dự báo thông tin về thị trường, giá cả từ đó giúp người sản xuất ứng phó kịp thời về nhu cầu thị trường, giá cả, cải tiến kỹ thuật mới, thay đổi nông vụ phù hợp với nhu cầu thị trường…

Ông Phạm Trường Yên, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT TP Cần Thơ, xác định: "Ngoài mục tiêu trên, thời gian tới, ngành nông nghiệp thành phố sẽ đẩy mạnh phát triển nông nghiệp công nghệ cao và xây dựng thương hiệu cho nông sản. Hai định hướng cơ bản này sẽ nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp và tạo lợi thế cạnh tranh cho nông sản, góp phần nâng cao doanh thu trong sản xuất nông nghiệp và mức thu nhập cho nông dân. Trong đó, cây ăn trái là một trong những sản phẩm tập trung thực hiện, tăng giá trị cạnh tranh để phát triển bền vững trên thị trường xuất khẩu…".

Bài, ảnh: HÀ VĂN