Hội nghị Thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) lần thứ 18, diễn ra trong hai ngày 9 và 10-6 tại thành phố Thanh Đảo thuộc tỉnh Sơn Đông của Trung Quốc, có thêm lãnh đạo cấp cao của hai quốc gia thành viên mới là Ấn Độ và Pakistan, qua đó làm tăng thêm vị thế quốc tế của tổ chức này sau 18 năm thành lập.
Với 8 nước gồm Trung Quốc, Nga, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Uzbekistan, Ấn Độ và Pakistan, SCO là tổ chức khu vực lớn nhất thế giới khi chiếm hơn 40% dân số hành tinh, ¼ diện tích bề mặt Trái đất và 20% GDP toàn cầu. Sự hiện diện của Ấn Độ và Pakistan còn đồng nghĩa SCO mở rộng địa chiến lược từ Trung Á sang Nam Á, mở ra tiềm năng mới cho hội nhập kinh tế, tăng cường an ninh và bảo đảm năng lượng.
Tuy nhiên, người ta nghi ngại SCO sẽ bị chia rẽ nghiêm trọng và có thể làm thay đổi “Tinh thần Thượng Hải” mang giá trị cốt lõi là tin cậy, chia sẻ lợi ích, bình đẳng, tham vấn lẫn nhau, tôn trọng đa dạng văn hóa và theo đuổi mục tiêu chung nhằm duy trì an ninh và thúc đẩy phát triển khu vực. SCO sẽ đối diện với những mâu thuẫn, thậm chí xung đột vũ trang biên giới giữa Ấn Độ và Pakistan vì tranh chấp lãnh thổ hay cáo buộc dung dưỡng khủng bố. Ấn Độ cũng thường xuyên căng thẳng với Trung Quốc về vấn đề lãnh thổ và an ninh biên giới. Ngoài ra, Ấn Độ là nước duy nhất trong SCO công khai không ủng hộ sáng kiến “Vành đai, Con đường” của Trung Quốc. Ấn Độ cũng đang đẩy mạnh hợp tác 4 bên với Mỹ, Nhật Bản, Úc, đồng thời xúc tiến chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương mà 3 nước này khởi xướng.
Dẫu vậy, sự tham gia của Ấn Độ, quốc gia cũng nằm trong nhóm BRICS (gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi), tại SCO sẽ giúp tăng cường cơ hội chia sẻ tầm nhìn chung giữa 3 nước lớn bên lề các hội nghị thượng đỉnh là Nga-Trung-Ấn. Vai trò của Ấn Độ trong những cơ chế hợp tác này mang tính cân bằng quan hệ quốc tế giữa các cường quốc.
Cho nên, những thách thức có thể nhìn thấy trước của SCO nếu được giải quyết tốt qua các biện pháp thúc đẩy hợp tác sẽ trở thành động lực cực lớn để tổ chức khu vực này nâng tầm ảnh hưởng chính trị lớn trên thế giới. Ngược lại, “Tinh thần Thượng Hải” của SCO có nguy cơ nhạt phai!
KIẾN HÒA
