Hỏi: Khi dùng rau, quả tồn dư thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe? Cách chọn rau, quả không tồn dư thuốc BVTV bằng cảm quan? Ngoài ra, có test nhanh để phát hiện rau, quả bị tồn dư thuốc BVTV hay không? Nếu ngâm rau, quả trong nước muối, rửa dưới vòi nước nhiều lần có làm sạch thuốc BVTV hay không?
Nguyễn Kim Cúc (phường An Hòa, quận Ninh Kiều)
Bà Phạm Thị Minh Hiếu, Chi cục Trưởng Chi cục BVTV TP Cần Thơ, trả lời như sau:
Tác động của hóa chất BVTV đối với con người biểu hiện 2 mức độ. Thứ nhất là ngộ độc cấp tính, khi lượng thuốc BVTV trong sản phẩm cao, được ăn với lượng lớn vào cơ thể gây ra hiện tượng nôn mửa, chóng mặt, nhức đầu
và những tổn thương khác tùy loại hóa chất. Thứ hai là ngộ độc mãn tính, khi lượng độc chất ít, được ăn với lượng ít và thuốc có đặc tính không đào thải khỏi cơ thể mà tích lũy trong nội tạng người, có thể gây những triệu chứng bệnh lý đối với con người sau thời gian dài.
Trong thực tế, bằng cảm quan không thể xác định được dư lượng thuốc BVTV trong nông sản, trừ khi loại hóa chất có đặc trưng hoặc tồn lưu ở mức cao. Tuy nhiên, bằng cảm quan có thể nhận biết một số điểm do phản ứng cây trồng với hóa chất để nhận biết sản phẩm được sản xuất theo quy trình không an toàn, lạm dụng hóa chất: Dựa vào màu sắc (sản phẩm có màu sắc đậm hơn so với thông thường); dựa vào hình dạng (sản phẩm to lớn bất thường hoặc có biểu hiện nhăn nhúm, dị dạng, bóng
); dựa vào mùi vị (không giống mùi đặc trưng của sản phẩm).
Trên đây chỉ là kinh nghiệm, không phải là thước đo kết luận sản phẩm có dư lượng thuốc BVTV, hóa chất vượt mức cho phép hay không. Thông thường để phát hiện dư lượng một loại thuốc BVTV trong sản phẩm, người ta tiến hành phân tích theo quy trình của phòng thí nghiệm, mất rất nhiều thời gian và công sức. Hiện nay, để đáp ứng yêu cầu quản lý và phục vụ người tiêu dùng, các nhà khoa học đã nghiên cứu, đưa ra những biện pháp xét nghiệm nhanh những gốc thuốc BVTV ảnh hưởng sức khỏe cao như: các thuốc gốc Clor, gốc cúc, lân hữu cơ, carbamat
Hiện nay, phương pháp test nhanh được các cơ quan quản lý sử dụng phổ biến để kiểm tra là bộ Testkit Thái Lan. Tuy nhiên, thời gian xét nghiệm còn dài (vài tiếng đồng hồ một mẫu sản phẩm) và chỉ dùng ở cơ quan quản lý hoặc những cơ sở sản xuất lớn, chưa thể phổ biến trong dân, vì giá thành thử mẫu cao và quy trình mất nhiều thời gian.
Việc ngâm rau quả trong nước muối, rửa dưới vòi nước nhiều lần là biện pháp bổ trợ rất tốt để thực phẩm an toàn hơn. Nếu ngâm rau, quả trong nước sạch, nước muối loãng hoặc dung dịch thuốc tím 1% hoặc nước rửa rau quả trong 25- 30 phút, sau đó rửa lại nhiều lần bằng nước sạch (nên để nước chảy liên tục) sẽ loại bỏ một phần các vi khuẩn gây bệnh, nấm mốc và thuốc BVTV bám trên bề mặt rau, quả. Chú ý, không nên ngâm rau, quả quá lâu vì các chất vitamin, dinh dưỡng có thể thẩm thấu qua màng tế bào tan trong nước. Khi nấu nên mở nắp nồi cho các loại hóa chất BVTV bay bớt vì đa số loại thuốc BVTV bị phân hủy một phần ở nhiệt độ cao. Đối với người tiêu dùng cũng có nhiều biện pháp để chọn rau quả an toàn như: Chọn mua sản phẩm ở các cửa hàng có công bố nguồn gốc sản phẩm, nơi sản xuất theo quy trình có kiểm soát; không mua những sản phẩm có hình dạng, màu sắc dị thường, khác thường; rửa rau, quả kỹ lưỡng (như hướng dẫn ở trên) trước khi dùng.
Hiện nay, các đơn vị quản lý chuyên ngành nông nghiệp tại địa phương như Chi cục BVTV, Chi cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản thực hiện các biện pháp tuyên truyền, tập huấn, kiểm soát, phân tích dư lượng thuốc BVTV, thuốc trừ sâu trong sản phẩm tại cơ sở sản xuất, vùng trồng trọt, chợ, siêu thị để có biện pháp xử lý, khuyến cáo, chấn chỉnh. Những loại thuốc BVTV quá độc cho sức khỏe người và có tính tích lũy cao được hạn chế tối đa, kết hợp với các biện pháp của cơ quan quản lý và các biện pháp chủ động chọn thực phẩm an toàn của người tiêu dùng, tình trạng tồn dư thuốc BVTV trong nông sản sẽ bị loại dần.
H.HOA (thực hiện)
