Chỉ sau 2 năm (2/2010-2/2012) triển khai Quyết định 239/QĐ-TTg của TTCP về Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi giai đoạn 2010-2015, bậc học này đã có bước phát triển vượt bậc. Chưa bao giờ trong một thời gian ngắn mà mạng lưới và quy mô trường lớp mầm non lại phát triển mạnh mẽ như vậy. Đã hình thành những điều kiện vững chắc để thiết lập một hệ thống chăm lo cho trẻ em trong cả nước. Đây là một sự chuyển động lớn bởi do những nguyên nhân khác nhau hàng chục năm nay kể từ sau khi chúng ta xóa bỏ cơ chế tập trung bao cấp, không ít cơ sở giáo dục mầm non tại các nhà máy, xí nghiệp, hợp tác xã, nhất là ở vùng nông thôn trước đây đã tan rã. Quyết định mới này đã mang lại sự hồi phục và phát triển rộng khắp cho hệ thống GDMN.
Nhân dịp này, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân có cuộc trao đổi với báo chí về những bài học kinh nghiệm và các khó khăn sắp tới của công tác PCGDMN cho trẻ 5 tuổi.

* Xin Phó Thủ tướng cho biết ý nghĩa và những kết quả nổi bật của việc thực hiện Quyết định của Chính phủ về Phổ cập GDMN cho trẻ 5 tuổi trong cả nước sau 2 năm đầu thực hiện?

- Như các bạn đã biết, để đạt mục tiêu PCGD tiểu học đất nước ta phải mất 25 năm, 10 năm để hoàn thành phổ cập giáo dục bậc THCS. Năm 2010 ngành giáo dục đã đề xuất và trình Thủ tướng chủ trương PCGDMN cho trẻ 5 tuổi. Việc này là rất cần thiết vì chúng ta đã chứng kiến nhiều trẻ em sau 10 năm học trường PT Dân tộc nội trú vẫn chưa quen tiếng Kinh bởi ngay từ đầu các em chưa được chuẩn bị một vốn ngôn ngữ tốt. PCGDMN cho trẻ 5 tuổi góp phần rất lớn giúp trẻ 5 tuổi được chuẩn bị mọi phương diện, nhất là trẻ em các dân tộc thiểu số hiểu được ngôn ngữ Kinh trước khi vào lớp 1. Các nhà khoa học đã nói đến năm 6 tuổi, 50% trí tuệ của con người đã được hình thành. Vì thế nếu chúng ta bồi dưỡng cho trẻ 5 tuổi bây giờ thì 15 – 20 năm nữa các em bước vào đời. Chăm lo cho các em 5 tuổi bây giờ chính là chăm lo cho tương lai đất nước sau 15 – 20 năm nữa. Nếu chúng ta không làm là có lỗi với tương lai dân tộc.

Tuy nhiên để PCGDMN cho trẻ 5 tuổi là nhiệm vụ rất khó khăn vì sau 35 năm chiến tranh, đến trước năm 2010 hệ thống trường lớp còn rất hạn chế. Chúng ta rất thiếu trường lớp, thiếu giáo viên và thiếu kinh phí. Duy trì một bậc học liên tục ở vùng khó khăn là nhà nước phải hỗ trợ. Một khó khăn lớn nữa là sự quan tâm đến bậc học MN trong nhận thức của lãnh đạo các địa phương nói chung và ngay cả trong cộng đồng dân cư còn thấp.

Quốc hội đặt mục tiêu là sau 5 năm phải hoàn thành PCGDMN cho trẻ 5 tuổi. 2 năm vừa qua là 2 năm đầu tiên khó khăn nhất. Tuy nhiên những kết quả rất đáng khích lệ. Đến nay có 62/64 tỉnh, TP thông qua kế hoạch thực hiện PCGDMN 5 tuổi; trong đó có 10 tỉnh như là Phú Thọ, Vĩnh phúc, Hòa Bình, Thái Bình, HCM,... đặt mục tiêu không phải 2015 mà ngay trong 2012 sẽ hoàn thành. Đây là quyết tâm rất lớn.

Sau 2 năm đã có 3.500 trường bán công chuyển sang công lập. Chưa bao giờ chỉ trong một quãng thời gian ngắn số trường MN công lập tăng nhiều như thế. Đó là quyết tâm chính trị của các địa phương. Qua 2 năm số trường MN tăng là 610 trường. Qua đó có thêm 160 nghìn trẻ được đi học MN, trong đó riêng trẻ 5 tuổi là 112 nghìn em. Điều đó nói lên rằng nhiệm vụ PCGDMN trẻ 5 tuổi là rất khó khăn nhưng nếu cấp ủy các địa phương vào cuộc thì kết quả đạt sẽ tốt.

* Thưa Phó Thủ tướng, sự cần thiết phải thực hiện chủ trương phổ cập giáo dục cho trẻ 5 tuổi là không thể phủ nhận. Tuy nhiên, để chăm lo cho bậc học này với số lượng học sinh rất đông đòi hỏi một số lượng giáo viên rất lớn, trong khi đó chế độ đãi ngộ dành cho GVMN còn rất nhiều bất cập. Chúng ta phải tháo gỡ vướng mắc này như thế nào?

Cô Trần Thị Trúc Linh, giáo viên Trường Mầm non Hướng Dương quận Ô Môn với các cháu lớp Chồi 2 trong giờ học. Ảnh: HÀ THANH.

- Đúng là bên cạnh bổ sung trường lớp, chúng ta phải tháo gỡ giải quyết chế độ chính sách cho GVMN. Vừa qua Chính phủ có chính sách GV ở bậc MN nếu đạt Chuẩn sư phạm thì được hưởng lương theo ngạch bậc như các bậc học khác. Trong 2 năm qua cả nước đã tuyển dụng thêm được 24 nghìn GVMN vào biên chế. Chưa bao giờ trong một thời gian ngắn số GVMN lại tăng nhiều như vậy. Nhà nước có thay đổi cơ bản về mở rộng tuyển dụng GVMN. Các cô được hợp đồng và hưởng mọi chế độ như GV biên chế trước kia. Đây là quyết định quan trọng.

Đội ngũ GV này đã góp phần triển khai hiệu quả Chương trình GDMN mới: bổ ích, lý thú hơn nhưng vì thế cô giáo cũng vất vả hơn. đến nay 88% số trường MN với 78% số học sinh MN của cả nước được học Chương trình GDMN mới. 75% số trẻ 5 tuổi được học 2 buổi/ngày. Qua các khảo sát các em học ở các trường MN, được ăn tại trường thì tỷ lệ SDD chỉ là 5 – 6 %, giảm hơn một nửa so với tỷ lệ chung.

Số lượng GVMN tăng vọt nên nhiều địa phương khó khăn khi trả thu nhập cho các cô như GV các bậc khác, một số nơi các cô GVMN chưa có phụ cấp đứng lớp. Đây là điều cần suy nghĩ...

Chính sách dành cho GVMN những năm qua có cải thiện từng bước thông qua chế độ chung về lương của cán bộ công chức và chế độ phụ cấp thâm niên cho GV. Sắp tới Chính phủ có đề án cải cách tiền lương, trong đó chắc chắn sẽ xem xét cải thiện lương cho GVMN.

* Thưa Phó Thủ tướng, chúng ta đang trong quá trình CNH, HĐH đất nước. Việc hình thành các khu công nghiệp, đô thị là điều tất yếu. Trong khi đó các cơ sở GDMN tại các khu công nghiệp, cho con em công nhân hiện rất thiếu thốn - Vậy có nên hình thành một đề án riêng về GDMN cho các “điểm nóng” này không?

- Sau 2 năm sơ kết triển khai quyết định này, chúng ta thấy có những điển hình tốt về GDMN nhưng mặt khác cũng có nơi như Đồng Nai, Bình Dương - có tỷ lệ KCN lớn, dân nhập cư đông nên rất thiếu trường lớp. Theo tôi giải pháp này không nằm ở Chính phủ mà ở các địa phương vì : Nơi phát triển KCN cao thì có nguồn thu dồi dào, nguồn thu thuế tăng, quỹ đất cũng dồi dào. Đó là nguồn lực tại chỗ, không cần Chính phủ phải hỗ trợ. Các địa điểm này dân nhập cư cao. Nếu quan niệm phát triển kinh tế mà không tính đến chỗ ở của công nhân, nơi học tập của con em công nhân là không được. Lâu nay chúng ta chưa gắn chặt chẽ quy hoạch phát triển kinh tế với quy hoạch dân cư, quy hoạch phát triển giáo dục.

Sau khi sơ kết 2 năm PCGDMN cho trẻ 5 tuổi Chính phủ sẽ ngồi lại với các địa phương trên để có giải pháp giải quyết vấn đề nhà ở cho công nhân cũng như trường học cho trẻ em.

* Thưa Phó Thủ tướng, trong bối cảnh thực hiện NQ 11 của Chính phủ, chúng ta vừa phải tiết kiệm chi tiêu vừa phải đảm bảo các mục tiêu an sinh xã hội, trong khi ngân sách cho giáo dục nói chung không thể tăng lên mà nhiệm vụ GDMN giai đoạn mới lại rất nặng nề. Các ngành, các cấp và toàn xã hội sẽ phải chung tay giải quyết bài toán kinh phí cho GDMN giai đoạn sắp tới như thế nào?

- Thực ra ngân sách dành cho giáo dục không đổi là 20% nhưng giá trị tuyệt đối thì có tăng thêm vì kinh tế phát triển. Bên cạnh đó 3 năm gần đây chúng ta đã đẩy mạnh hơn mức đóng góp của xã hội cho giáo dục nghề nghiệp, học nghề, ĐH, CĐ, mức học phí tăng lên nghĩa là XHH cao hơn. Theo đó phần kinh phí từ ngân sách công lập cần tăng lên cho giáo dục cơ bản trong đó có GDMN. Vì vậy tổng chi cho GDMN sẽ tăng trong những năm tới. Bên cạnh đó chúng ta phải đẩy mạnh XHH ở các vùng có điều kiện, khuyến khích phát triển trường tư thục cho con em các gia đình có điều kiện. Năm trước chúng ta đã ưu tiên cho phổ cập lớp 9, các năm tới cần ưu tiên cho phổ cập GDMN cho trẻ 5 tuổi.

HOÀNG HOA – TTXVN (thực hiện)