Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan vừa tiến thêm một bước nữa trong việc đưa ra cáo buộc kẻ đứng đằng sau vụ giết hại nhà báo Saudi Arabia Jamal Khashoggi, người nổi tiếng chống chính sách của Thái tử Mohammed bin Salman (MBS).
Viết trên mục ý kiến cá nhân của tờ Washington Post (Mỹ) hôm 2-11, ông Erdogan nói rằng mệnh lệnh sát hại nhà báo Khashoggi đến từ “các cấp độ cao nhất” của chính quyền Riyadh và “những kẻ điều khiển con rối” chưa bị lột mặt nạ.
“Chúng tôi biết rằng những tên thủ phạm nằm trong số 18 nghi can bị bắt giữ tại Saudi Arabia. Chúng tôi cũng biết rằng những cá nhân này đến (Istanbul) thực hiện mệnh lệnh giết hại Khashoggi và cao chạy xa bay. Cuối cùng, chúng tôi biết rằng mệnh lệnh sát hại Khashoggi đến từ các cấp độ cao nhất của Chính phủ Saudi Arabia” - ông Erdogan lập luận. Tổng thống Erdogan cho biết thêm giới công tố Saudi Arabia đã từ chối trả lời các câu hỏi quan trọng của phía Thổ Nhĩ Kỳ về vụ án trên.
Vậy ai có thể là “các cấp độ cao nhất của Chính phủ Saudi Arabia” mà nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ ám chỉ? Câu trả lời vẫn chưa chắc chắn, bởi trước tiên ông Erdogan nói rõ mình “không tin dù chỉ một ít” vai trò của Vua Salman. Và cuối cùng ông cũng tránh nhằm thẳng vào Thái tử MBS. Tuy nhiên, tuần rồi, một cố vấn của ông Erdogan bình luận rằng cái chết của nhà báo Khashoggi “dính máu bàn tay” của Thái tử MBS và đây là phát biểu thẳng thừng nhất của một quan chức Thổ Nhĩ Kỳ về sự dính líu trực tiếp của Chính phủ Saudi Arabia trong vụ trọng án.
Trong khi đó, trên nhật báo Hurriyet ngày 2-11, cố vấn của ông Erdogan là Yasin Aktay nói rằng những kẻ giết người đã chặt khúc thi thể nhà báo Khashoggi để dễ bề tiêu hủy nó. Ông này nói rằng các phần thi thể có thể đã bị phân hủy bằng a-xít.
Giới phân tích nhận định phát biểu mới nhất của ông Erdogan là tín hiệu cho thấy Thổ Nhĩ Kỳ đổ trách nhiệm lên Thái tử MBS, nhưng điều này có chính thức diễn ra hay không tùy thuộc vào sự thay đổi chiến lược sắp tới. Sự dính líu khả dĩ của Thái tử MBS tất nhiên sẽ tổn hại lâu dài hình ảnh và vị thế của Riyadh tại khu vực Trung Đông.
Lina Khatib, giám đốc chương trình Trung Đông và Bắc Phi của Viện hoàng gia Anh về các vấn đề quốc tế, đánh giá: “Vụ sát hại Khashoggi đã tạo cơ hội vàng cho Tổng thống Erdogan gây áp lực lên Saudi Arabia và thúc đẩy Thổ Nhĩ Kỳ như là thủ lĩnh mới của thế giới Hồi giáo”. Theo hãng tin AFP, ông Erdogan là người ủng hộ phong trào Anh em Hồi giáo, trong khi tổ chức này bị “bộ ba” Saudi Arabia, Ai Cập, Các Tiểu vương quốc A-rập Thống nhất (UAE) coi là khủng bố. Ngoài ra, ông Erdogan hậu thuẫn đồng minh Qatar, trong khi nước này đang bị Saudi Arabia, UAE, Bahrain, Ai Cập cô lập.
Bà Lina Khatib cho rằng cuộc khủng hoảng mang tên Khashoggi là canh bạc địa chính trị lớn cho Thổ Nhĩ Kỳ. Tình thế quốc tế hiện nay cũng đang có lợi cho Tổng thống Erdogan. Thổ Nhĩ Kỳ đã từng bước cải thiện quan hệ với Mỹ và châu Âu. Mới nhất, Washington đã thông báo dỡ bỏ cấm vận hai quan chức cấp cao trong nội các của ông Erdogan sau khi Ankara quyết định phóng thích mục sư người Mỹ Andrew Brunson. Ngược lại, Thái tử MBS không chỉ chịu áp lực ngoại giao trong vấn đề Khashoggi mà còn đối mặt với sức ép quốc tế phải chấm dứt ngay cuộc chiến gây nhiều thảm họa tại Yemen.
Mục tiêu của ông Erdogan là hạ bệ hoặc chí ít làm suy yếu Thái tử MBS. Tuy nhiên, quả bóng lại đang nằm trong sân Mỹ, bởi chính quyền Tổng thống Donald Trump vẫn cần Thái tử MBS ủng hộ kế hoạch hòa bình giữa Israel và Palestine cũng như kiềm chế Iran. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cũng cho rằng cần quan tâm đến việc duy trì ổn định tại Saudi Arabia trong khi tìm kiếm sự thật về cái chết của nhà báo Khashoggi.
KIẾN HÒA
