30/10/2015 - 20:53

Tòa quốc tế xử vụ Philippines kiện Trung Quốc ở Biển Đông

Bước đầu thắng lợi của Manila

Trong diễn biến mới nhất về tình hình Biển Đông, Trung Quốc đang tiếp tục đối mặt sức ép từ cộng đồng quốc tế sau khi Tòa án Trọng tài thường trực (PCA) ở La Haye (Hà Lan) tuyên bố họ có quyền xét vụ kiện lịch sử của Philippines về yêu sách "đường 9 đoạn" phi lý mà Trung Quốc đơn phương áp đặt trên Biển Đông.

Theo chuyên gia về Biển Đông tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) Bonnie Glaser, đây là thất bại lớn về mặt pháp lý đối với Trung Quốc bởi tuyên bố trên đồng nghĩa PCA bác bỏ một cách hiệu quả lập luận của Trung Quốc chống lại Philippines, rằng tranh chấp giữa hai bên "thực chất là về chủ quyền đối với các đảo ở Biển Đông, do vậy cơ quan này không có thẩm quyền xét xử vụ kiện Philippines đưa ra". Thay vào đó, tòa phán quyết đây là trường hợp "tranh chấp giữa hai quốc gia bất đồng về cách diễn giải hoặc thực hiện Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS)", nên cơ quan này có đủ thẩm quyền để phân xử.

Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario trình bày vụ kiện Trung Quốc tại PCA. Ảnh: PCA

Trong thông cáo báo chí công bố tối 29-10, PCA cho biết Philippines và Trung Quốc đều ký kết UNCLOS; do đó cả hai "bị ràng buộc bởi các điều khoản của Công ước về giải quyết tranh chấp". Thông báo nêu rõ việc Trung Quốc tẩy chay và kiên quyết không tham gia tranh tụng "không thể tước đi quyền phán quyết của tòa". Mặt khác, việc Manila quyết định đơn phương khởi kiện không được coi là lạm dụng thủ tục giải quyết tranh chấp của UNCLOS. Theo PCA, họ có quyền xem xét 7 trong số 15 vấn đề mà Philippines đưa ra để kiện Trung Quốc, bao gồm yêu cầu tòa án tuyên bố yêu sách "đường 9 đoạn" mà Bắc Kinh đơn phương áp đặt ở Biển Đông là bất hợp pháp bởi nó trái với UNCLOS. Manila cũng khẳng định một số rạn san hô và bãi cạn mà Trung Quốc chiếm đóng không phải là cơ sở để Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trên biển.

Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại giao Philippines bày tỏ hoan nghênh đối với quyết định trên và hy vọng tòa án có thể xem xét những lập luận còn lại. Về vấn đề này, PCA kết luận cần cân nhắc quyền phán quyết đối với 7 vấn đề khác mà Philippines đệ trình cùng với các luận cứ. Manila cũng phải làm rõ và thu hẹp một trong số các vấn đề mà nước này đệ trình. Được biết, PCA sẽ sớm triệu tập buổi điều trần liên quan lập luận của Philippines và đưa ra phán quyết chính thức trong năm 2016.

Sau thông cáo của tòa án, một quan chức quốc phòng cấp cao của Mỹ ngay lập tức bày tỏ hoan nghênh quyết định của PCA và nhấn mạnh điều này chứng tỏ tính xác đáng của luật pháp quốc tế đối với tranh chấp ở Biển Đông. Đề cập điều khoản UNCLOS, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby cho rằng quyết định của PCA sẽ là ràng buộc pháp lý đối với Philippines và Trung Quốc. Đồng quan điểm, trợ lý Ngoại trưởng Mỹ đặc trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương Daniel Russel nói rằng cộng đồng quốc tế hy vọng Bắc Kinh sẽ không coi thường nghĩa vụ của mình chiếu theo UNCLOS khi tòa án đưa ra phán quyết sau cùng.

Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ John McCain cũng ca ngợi phán quyết của PCA là bước tiến quan trọng để duy trì luật pháp quốc tế trước tham vọng của Trung Quốc, mà theo ông là "ngông cuồng" trong các tuyên bố chủ quyền phi lý ở Biển Đông. Thượng nghị sĩ McCain nói thêm, Washington sẽ tiếp tục hỗ trợ các nước đối tác và đồng minh như Philippines, bao gồm triển khai hoạt động tuần tra thường xuyên đảm bảo quyền tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông.

MAI QUYÊN (Tổng hợp)

Chia sẻ bài viết