Thủ tướng Canada Harper (trái) từng tiếp xúc và trò chuyện vui vẻ với Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào tại Hội nghị APEC ở Singapore hồi tháng 11 vừa qua. Ảnh: CP

Thủ tướng Stephen Harper hôm qua 2-12 đã tới Thủ đô Bắc Kinh, bắt đầu chuyến công du chính thức Trung Quốc 4 ngày. Đây là lần đầu tiên người đứng đầu chính phủ Canada thăm Trung Quốc kể từ năm 2006, khi ông Harper được bầu làm Thủ tướng Canada, đến nay. Báo chí Canada mô tả chuyến đi này là chuyến đi nước ngoài quan trọng nhất của Thủ tướng Harper, bởi nó đánh dấu bước chuyển mới trong mối quan hệ giữa Canada với Trung Quốc sau một thời gian dài băng giá.

Canada và Trung Quốc đã thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1970 và có thời kỳ phát triển tốt đẹp, đặc biệt dưới thời cựu Thủ tướng Jean Chretien khi Ottawa tuyên bố không gắn chính sách kinh kế và thương mại với vấn đề nhân quyền của Trung Quốc năm 1994. Mối quan hệ nồng ấm đó kéo dài với sự kiện lịch sử diễn ra vào năm 2005 khi hai nước quyết định xây dựng quan hệ song phương lên tầm “đối tác chiến lược” nhân chuyến thăm Canada của Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào.

Tuy nhiên, mối quan hệ ấy dần lạnh nhạt khi ông Harper lên nắm quyền lãnh đạo chính phủ Canada năm 2006. Ottawa dưới thời ông Harper đã không ít lần làm Bắc Kinh nổi giận khi lên tiếng phê phán Trung Quốc về vấn đề tự do tôn giáo hoặc công khai bày tỏ thái độ ủng hộ Đài Loan độc lập, phong trào ly khai ở Tây Tạng. Sự căng thẳng trong mối quan hệ giữa Canada và Trung Quốc từng lên tới “đỉnh điểm” khi ông Harper đón tiếp Dalai Lama, thủ lĩnh phong trào đòi ly khai ở Tây Tạng, năm 2007. Mới năm ngoái, chính quyền của ông Harper còn chỉ trích tình trạng “vi phạm nhân quyền nghiêm trọng tại Trung Quốc”.

Có điều, dù mối quan hệ chính trị và ngoại giao căng thẳng như vậy, nhưng kim ngạch thương mại giữa hai nước vẫn không ngừng tăng. Kim ngạch thương mại hai chiều giữa Canada và Trung Quốc năm 2004 đạt 15,5 tỉ USD và tăng lên mức kỷ lục 53,3 tỉ USD năm 2008. Trung Quốc hiện nay là đối tác thương mại lớn thứ hai của Canada sau Mỹ. Với Canada, thị trường kinh doanh ở Trung Quốc, một quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh nhất thế giới, vẫn còn nhiều tiềm năng khai thác, trong khi thị trường lớn nhất của Canada là Mỹ ngày càng eo hẹp do tác động của khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế. Theo hãng tin Bloomberg, chính quyền Canada hy vọng các doanh nghiệp Trung Quốc có thể đẩy mạnh đầu tư vào lĩnh vực năng lượng và khai khoáng tại Canada.

Trước chuyến di này của ông Harper, Trung Quốc đã quyết định nới lỏng lệnh cấm nhập khẩu các sản phẩm thịt heo trị giá 50 triệu USD/năm từ Canada. Phía Trung Quốc cũng không có động thái muốn trả đũa việc chính phủ Canada vừa áp đặt mức thuế nhập khẩu thép từ Trung Quốc lên đến 182%. Dĩ nhiên, sự nhượng bộ vì mục đích ngoại giao chiến lược của Trung Quốc vẫn có giới hạn. Bắc Kinh khẳng định không thay đổi chính sách tiền tệ của mình trước yêu cầu nới lỏng tỷ giá hối đoái của đồng nhân dân tệ từ Ottawa.

PHÚC NGUYÊN
(Theo Xinhua, Chinadaily, Bloomberg)