* NGUYỄN MẠNH HÀ
Đại tá, TS, Phó Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự Việt Nam

Cách đây 65 năm, dưới sự lãnh đạo đúng đắn, quyết đoán và sáng tạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, quân và dân ta đã đứng lên tiến hành cuộc Tổng khởi nghĩa trên phạm vi cả nước và giành được thắng lợi một cách nhanh chóng, triệt để. Có được thành quả lớn lao đó chính là do Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm nhận thức và kết hợp đúng đắn giữa đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, giữa sự chuẩn bị lâu dài về lực lượng chính trị, xây dựng căn cứ địa với xây dựng lực lượng quân sự, mau lẹ chớp thời cơ phát động quần chúng cả nước đứng lên khởi nghĩa, giành chính quyền.

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công đã xóa bỏ ách thống trị phong kiến hàng nghìn năm, ách thống trị thực dân ngót một thế kỷ, đưa đến sự thành lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đem lại quyền tự do, độc lập và quyền làm chủ thực sự cho nhân dân Việt Nam. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã mở ra một thời đại mới - thời đại Hồ Chí Minh - trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta.

Nhân dân Hà Nội nổi dậy đánh chiếm Bắc Bộ phủ (19-8-1945). Ảnh: TL

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 tuy chỉ diễn ra trong một thời gian ngắn nhưng đã để lại nhiều bài học quý báu cho Đảng và nhân dân ta trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chiến lược độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội, xây dựng đất nước vững mạnh theo mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

1- Về sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng

Là một Đảng theo chủ nghĩa Mác - Lê-nin, ngay sau khi ra đời, căn cứ vào hoàn cảnh cụ thể của đất nước, Đảng ta đã sớm đề ra đường lối cách mạng với việc giương cao hai ngọn cờ dân tộc và dân chủ để có thể tập hợp lực lượng của toàn dân tộc thực hiện cho kỳ được mục tiêu của cách mạng là giải phóng dân tộc, đem lại độc lập tự do thật sự cho nhân dân.

Mặc dù trải qua những thăng trầm, chịu tổn thất nặng nề do sự đàn áp, khủng bố khốc liệt của kẻ thù, nhưng Đảng ta vẫn kiên định con đường đã vạch ra, phát động quần chúng nhân dân, từng bước chuẩn bị lực lượng, dự kiến các bước phát triển của phong trào, đưa ra những hình thức đấu tranh phù hợp, tiến hành khởi nghĩa từng phần và khi thời cơ lớn xuất hiện thì kiên quyết và kịp thời lãnh đạo nhân dân nhất tề đứng lên tiến hành Tổng khởi nghĩa giành chính quyền.

Đường lối đúng đắn, sáng tạo và sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng trong hai cuộc kháng chiến đánh thắng thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược là sự tiếp nối kinh nghiệm, bài học của Cách mạng Tháng Tám, đánh dấu sự trưởng thành, lớn mạnh và vai trò quyết định của Đảng đối với con đường tồn tại và phát triển của đất nước.

Sau khi kết thúc chiến tranh, đất nước được độc lập, hòa bình, thống nhất, Đảng đã đề ra đường lối, chủ trương và lãnh đạo toàn dân khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục kinh tế, từng bước cải thiện đời sống nhân dân. Tuy nhiên, do mắc sai lầm trong chỉ đạo, cộng với hoàn cảnh quốc tế không thuận, đã có lúc tình hình kinh tế - xã hội lâm vào cuộc khủng hoảng trầm trọng, đe dọa đến sự tồn vong của chế độ xã hội. Trước tình hình đó, với tinh thần cầu thị, nhìn thẳng vào sự thật, Đại hội Đảng lần thứ VI (tháng 12-1986) đã đề ra đường lối đổi mới toàn diện đất nước, thực hiện chủ trương hội nhập quốc tế. Chính nhờ có đường lối đúng đắn, mạnh mẽ, đáp ứng được đòi hỏi của thời cuộc, đáp ứng yêu cầu và nguyện vọng của đông đảo nhân dân, tình hình kinh tế - xã hội có sự chuyển biến mạnh mẽ, đất nước từng bước thoát khỏi cuộc khủng hoảng trầm trọng, vững bước đi lên.

Bài học kinh nghiệm của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã chứng tỏ vai trò lãnh đạo quyết định của Đảng. Vào thời điểm trước khi Tổng khởi nghĩa, số lượng đảng viên của Đảng chỉ có vài nghìn người, nếu tính theo tỷ lệ dân số cả nước thì con số đó quả là ít ỏi. Vậy vấn đề đặt ra là vì sao Đảng lúc đó chỉ có ít đảng viên như vậy lại có thể lãnh đạo toàn thể nhân dân đứng lên giành chính quyền? Câu trả lời là Đảng đã thực sự trở thành đội tiên phong của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, thông qua đường lối, chủ trương rõ ràng, đúng đắn, xuất phát từ thực tế tình hình, và mọi hoạt động của Đảng đều nhằm mục đích đem lại độc lập, tự do cho dân tộc và quyền lợi thiết thực, cụ thể cho mỗi người dân. Nhân dân coi Đảng và các tổ chức, đoàn thể của Đảng là đại diện thực sự cho quyền lợi của họ nên khi Đảng phát động cuộc Tổng khởi nghĩa, toàn dân đã nhất tề hưởng ứng.

Trong công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay, Đảng vẫn đóng vai trò quyết định sự đi lên, phát triển của đất nước thông qua sự lãnh đạo bằng các đường lối, chủ trương đúng đắn, sáng tạo. Tuy nhiên, trong bối cảnh tình hình đã có nhiều sự biến chuyển khác xa so với thời kỳ Cách mạng Tháng Tám 1945, khi đất nước đã có sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế, xã hội, mặt bằng dân trí được nâng cao, mọi mặt đời sống đã hội nhập sâu với thế giới, xu thế toàn cầu hóa đóng vai trò chủ đạo, thì các đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng cũng cần có sự điều chỉnh phù hợp để vừa tiếp tục khẳng định sự lãnh đạo của Đảng, vừa nhận được sự đồng thuận cao của toàn dân trong các vấn đề trọng đại của đất nước.

Cách mạng là đổi mới, là sáng tạo. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã thực sự làm đổi thay cơ bản cơ cấu xã hội Việt Nam vốn đã tồn tại hàng thế kỷ, đưa đến một sự đổi đời cho dân tộc và cho mỗi người dân. Tinh thần và bài học của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 về vai trò và sự lãnh đạo của Đảng đã và đang đặt ra yêu cầu cấp thiết phải luôn đổi mới và sáng tạo trong sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng để đáp ứng yêu cầu của tình hình mới và xứng đáng với vai trò lãnh đạo quyết định, không thể thay thế của Đảng trong sự phát triển đi lên của dân tộc Việt Nam.

2- Xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, xây dựng một Nhà nước, một chính quyền của dân, do dân và vì dân

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã đưa đến sự thành lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - Nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á. Đó là một thành quả vĩ đại, đánh dấu một bước ngoặt trong tiến trình phát triển của dân tộc ta.

Cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám 1945 là cuộc Tổng khởi nghĩa lớn nhất, sớm giành được thắng lợi triệt để nhất trong lịch sử dân tộc, do toàn dân tiến hành. Sở dĩ có được kết quả như vậy là do Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm nhận thức đúng và đầy đủ về sức mạnh vô địch của đông đảo nhân dân. Chính vì thế, Đảng ta đã sớm đề ra đường lối chiến lược, giương cao hai ngọn cờ độc lập dân tộc và dân chủ, đáp ứng đúng nguyện vọng của đại đa số nhân dân là độc lập, tự do, người cày có ruộng nên đã thu hút, huy động được các tầng lớp nhân dân tham gia cách mạng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết. Thành công, thành công, đại thành công”. Đây vừa là phương châm để vận động, tập hợp quần chúng, vừa là kết quả nếu thực hiện tốt phương châm đó. Thắng lợi to lớn và nhanh chóng của Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 đã chỉ ra rằng, Đảng ta đã có sự chuẩn bị kỹ càng về mặt tổ chức để tập hợp quần chúng vào các đoàn thể yêu nước trong Mặt trận dân tộc thống nhất phản đế Đông Dương (tháng 11-1939), Mặt trận dân tộc thống nhất chống phát-xít Pháp - Nhật ở Đông Dương (tháng 11-1940), rồi đến Mặt trận Việt Minh (tháng 5-1941), như Phụ nữ cứu quốc, Thanh niên cứu quốc, Nông dân cứu quốc, làm cơ sở để vận động các tầng lớp nhân dân tham gia các công việc của cách mạng.

(Còn tiếp)
Theo Tạp chí Cộng sản