Chính phủ Trung Quốc đang lợi dụng những khoản nợ hàng tỉ USD để làm đòn bẩy chính trị đối với các nước đang phát triển ở khắp châu Á-Thái Bình Dương – một báo cáo gửi cho Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết.
Báo cáo độc lập viết bởi hai học giả tại Đại học Harvard xác định 16 quốc gia bị chính phủ Trung Quốc áp dụng phương pháp “ngoại giao sổ nợ”, trong đó Pakistan, Djibouti và Sri Lanka là những nước dễ tổn thương nhất. Nhiều trường hợp, các khoản nợ “khủng” đến mức không thể trả nổi, và Bắc Kinh tận dụng nó để “lấy tài sản chiến lược hoặc gây ảnh hưởng chính trị đối với nước thiếu nợ”. Điều đó cho phép Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng khắp Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, xung quanh Ấn Độ và các đồng minh thân cận của Mỹ như Úc và New Zealand. Hiện các quốc gia như Vanuatu, Papua New Guinea và Tonga đều nợ Trung Quốc hàng tỉ USD. Riêng Vanuatu, nằm cách bờ biển Úc 2.500 km, 10 năm qua đã vay Trung Quốc ít nhất 270 triệu USD, tương đương 35% GDP.
Theo báo cáo, cách để Bắc Kinh và các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc thao túng đối tác là cho các nước vay tiền để xây dựng cơ sở hạ tầng (thông qua sáng kiến Vành đai và Con đường), sau đó thuê lại để “giúp” họ trả nợ gốc. Như năm 2017, một cảng phi lợi nhuận ở Sri Lanka xây dựng bằng khoản vay hàng tỉ USD từ Bắc Kinh đã được các công ty quốc doanh Trung Quốc thuê 99 năm để trả nợ. Quan ngại các cảng kiểu này một khi thuộc quyền kiểm soát của Bắc Kinh sẽ bị sử dụng bởi các tàu hải quân Trung Quốc, đồng tác giả báo cáo Sam Parker cho biết ban đầu “họ có thể dùng cho hoạt động thương mại, viếng thăm, hậu cần, nhân đạo và cuối cùng là làm căn cứ quân sự”.
Trong nỗ lực ngăn chặn ảnh hưởng của Trung Quốc đối với các nước lân cận New Zealand trong khu vực Nam Thái Bình Dương, chính phủ xứ sở kiwi đang triển khai chiến lược “ngoại giao bóng bầu dục”. Theo đó, New Zealand thành lập một đội bóng chung với Fiji, Samoa và Tonga để tham gia giải đấu quốc tế Super Rugby. Đội bóng mới mang tên Pacific Force được xem như “chất xúc tác” tiềm năng để thúc đẩy kinh tế khu vực. Nhưng quan trọng hơn là “bóng bầu dục có thể là một lực lượng ngoại giao giúp trái tim và tâm trí tránh xa Trung Quốc, nước đang đổ tiền vào các nước trong khu vực hòng có được ảnh hưởng” – hãng tin Newhub của New Zealand bình luận.
Động thái trên của New Zealand có thể là dấu hiệu cho thấy thâm ý của Trung Quốc bắt đầu vấp phải sự phản kháng từ những nước không chịu tác động bởi “sức mạnh kim tiền” ở trong khu vực.
THANH TRÚC
